12. ve 13. maddeler kabul edildi

Başbakan Binali Yıldırım ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin uzlaşarak Meclis'e taşıdığı anayasa değişikliği teklifinin 12. ve 13. maddeleri de kabul edildi.

Genel Kurul, saat 14.00'te kapılarını açtı. CHP ve HDP'nin verdiği grup önerilerinin ardından TBMM'de şu anda görüşmeleri tamamlanan 12. maddenin görüşülmesine geçildi. AKP'li İsmail Saydam'ın ilk 4 maddeyle ilgili olarak "İleride ilk 4 madde de değiştirilebilir" sözleriyle başlayan sert tartışmaların ardından yapılan oylamada 344 kabul, 133 ret, 2 boş, 3 geçersiz oy çıktı. Oturuma verilen 45 dakikalık aranın ardından 13. maddenin görüşülmesine geçildi. Maddeye ilişkin tüm önergelerin reddedilmesinin ardından oylamaya geçildi.

12 maddenin ardından askeri yargıyı düzenleyen ve AYM'nin üye sayısını düşüren 13. maddenin oylamasına geçildi. 13. madde için yapılan oylamaya ise 482 milletvekili katıldı. 343 evet oyu çıkarken, 133 milletvekili hayır oyu kullandı. 1 çekimser, 3 boş çıkan oylamada 2 oy geçersiz sayıldı.

Bugüne kadar gerçekleşen oylamalar ve sonuçlar şöyle:

12. madde; cumhurbaşkanının OHAL yetkisi düzenliyor

12'inci madde, cumhurbaşkanının OHAL yetkisini düzenliyor. Düzenlemeye göre, OHAL'de kararnamelere Meclis onayı süresi bir aydan üç aya çıkarıldı. OHAL gerekçelerine seferbelik hali de eklendi. Anayasa değişikliği teklifinde cumhurbaşkanı OHAL ilan ettikten sonra temel haklar ve siyasi haklar konularında da sınırlayıcı kararname çıkarma yetkisine sahip olacak. Teklifin komisyona gelen ilk halinde temel haklar ve siyasi haklar alanı, cumhurbaşkanının olağanüstü hâl döneminde çıkaracağı kararnameler dışında tutulmuştu. 

Kabul edilen 12. madde şöyle:

MADDE 12- 2709 sayılı Kanunun 119 uncu maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve kenar başlıkları metinden çıkarılmıştır.

"III. Olağanüstü hal yönetimi MADDE 119- Cumhurbaşkanı; savaş, savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışma, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması, anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması, şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddî şekilde bozulması, tabiî afet veya tehlikeli salgın hastalık ya da ağır ekonomik bunalımın ortaya çıkması hallerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde, süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilan edebilir. Olağanüstü hal ilanı kararı verildiği gün Resmî Gazetede yayımlanır ve aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde ise derhal toplantıya çağırılır; Meclis gerekli gördüğü takdirde olağanüstü halin süresini kısaltabilir, uzatabilir veya olağanüstü hali kaldırabilir. Cumhurbaşkanının talebiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi her defasında dört ayı geçmemek üzere süreyi uzatabilir. Savaş hallerinde bu dört aylık süre aranmaz. Olağanüstü hallerde vatandaşlar için getirilecek para, mal ve çalışma yükümlülükleri ile 15 inci maddedeki ilkeler doğrultusunda temel hak ve hürriyetlerin nasıl sınırlanacağı veya geçici olarak durdurulacağı, hangi hükümlerin uygulanacağı ve işlemlerin nasıl yürütüleceği kanunla düzenlenir. Olağanüstü hallerde Cumhurbaşkanı, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda, 104 üncü maddenin onyedinci fıkrasının ikinci cümlesinde belirtilen sınırlamalara tabi olmaksızın Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Kanun hükmündeki bu kararnameler Resmî Gazetede yayımlanır, aynı gün Meclis onayına sunulur.

Savaş ve mücbir sebeplerle Türkiye Büyük Millet Meclisinin toplanamaması hâli hariç olmak üzere; olağanüstü hal sırasında çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri üç ay içinde Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülür ve karara bağlanır. Aksi halde olağanüstü hallerde çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamesi kendiliğinden yürürlükten kalkar.”

13. madde; askeri yargı kaldırılıyor, AYM'nin üye sayısı düşüyor

Bu maddeye göre, askeri yargı tamamen kaldırılacak. Askeri yargıdan gelen üyelerin çıkarılmasıyla Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) üye sayısı 15’e inecek.

Oylanması beklenen 13. madde şöyle:

MADDE 13- 2709 sayılı Kanunun 142 nci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir. “Disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamaz. Ancak savaş halinde, asker kişilerin görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli askeri mahkemeler kurulabilir.”

14. madde; HSYK üye sayısı 13'e çıkarılacak

14. maddedeki değişiklik, HSYK üyesi sayısının 13'e çıkarılmasını öngörüyor.

Oylanması beklenen 14. madde şöyle:

MADDE 14- 2709 sayılı Kanunun 159’uncu maddesinin başlığı ile birinci ve dokuzuncu fıkralarında yer alan “Yüksek” ibareleri madde metninden çıkarılmış; iki, üç, dört ve beşinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiş; altıncı fıkrasında yer alan “asıl” ibaresi madde metninden çıkarılmış; dokuzuncu fıkrasında yer alan “kanun, tüzük, yönetmeliklere ve genelgelere” ibaresi “kanun ve diğer mevzuata” şeklinde değiştirilmiştir.

“Hâkimler ve Savcılar Kurulu onüç üyeden oluşur; iki daire halinde çalışır.

Kurulun Başkanı Adalet Bakanıdır. Adalet Bakanlığı Müsteşarı Kurulun tabiî üyesidir.

Kurulun, üç üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adlî yargı hâkim ve savcıları arasından, bir üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş idarî yargı hâkim ve savcıları arasından Cumhurbaşkanınca; üç üyesi Yargıtay üyeleri, bir üyesi Danıştay üyeleri, üç üyesi nitelikleri kanunda belirtilen yükseköğretim kurumlarının hukuk dallarında görev yapan öğretim üyeleri ile avukatlar arasından Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından seçilir. Öğretim üyeleri ile avukatlar arasından seçilen üyelerden, en az birinin öğretim üyesi ve en az birinin de avukat olması zorunludur. Kurulun Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından seçilecek üyeliklerine ilişkin başvurular, Meclis Başkanlığına yapılır. Başkanlık, başvuruları Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyona gönderir. Komisyon her bir üyelik için üç adayı, üye tamsayısının üçte iki çoğunluğuyla belirler. Birinci oylamada aday belirleme işleminin sonuçlandırılamaması halinde ikinci oylamada üye tamsayısının beşte üç çoğunluğu aranır. Bu oylamada da aday belirlenemediği takdirde, her bir üyelik için en çok oyu alan iki aday arasında ad çekme usulü ile aday belirleme işlemi tamamlanır. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Komisyon tarafından belirlenen adaylar arasından, her bir üye için ayrı ayrı gizli oyla seçim yapar. Birinci oylamada üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu; bu oylamada seçimin sonuçlandırılamaması halinde, ikinci oylamada üye tamsayısının beşte üç çoğunluğu aranır. İkinci oylamada da üye seçilemediği takdirde en çok oyu alan iki aday arasında ad çekme usulü ile üye seçimi tamamlanır.

Üyeler dört yıl için seçilir. Süresi biten üyeler bir kez daha seçilebilir. Kurul üyeliği seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki otuz gün içinde yapılır. Seçilen üyelerin görev süreleri dolmadan Kurul üyeliğinin boşalması durumunda, boşalmayı takip eden otuz gün içinde, yeni üyelerin seçimi yapılır.”

Anketler erken seçim mi diyor'

Anayasa Komisyonu Başkanı AKP'li Mustafa Şentop'un erken seçim söyleminin kullanmasından 2 gün sonra Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ilk kez bu iddialara dair konuştu. Erdoğan, "Hiçbir zaman erken seçimin sağlıklı olacağını düşünmedik, ama şu anda gündeme gelen konu çok farklı. Parlamento çalışamaz hale getirilirse bu düşünülebilir. Bu ayrı bir konu" dedi. Erdoğan’ın benzer açıklamalar gelmesinin arka planında referandum anketlerinden olumlu sonuç alınamaması olduğu iddia edildi. 

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, hükümetin toplumun beklentileriyle, bir kişinin beklentileri arasında tercih yaptığını ve toplumun beklentilerini ötelerken bir kişinin tercihlerini önüne getirerek, Meclis’i tıkadığını söyledi. Kılıçdaroğlu, sine-i millete dönme konusunda “Biz Meclis’te, aldığımız oyların hakkını son kuruşuna kadar vereceğiz, mücadelemizi sonuna kadar sürdüreceğiz” dedi. 

"Muhafazakar kesim belirleyici olacak"

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, anayasa değişikliği teklifiyle ilgili değerlendirmelerde bulundu. Bozdağ, "Şimdi diyelim ki CHP mezhepçi politikalar yaptı, alabilir m? CHP diyelim ırkçı politikalar yaptı alabilir mi bun? CHP muhafazakar mütedeyyin insanlarla dalga geçen ve onları aşağılayan tahkir eden bir politikalar yaptı, alabilir mi, alamaz. MHP de öyle, HDP de öyle. AK Parti de tek başına yetmiyor. Artık marjinal ve radikal söylemlerle iktidar yolu açılmayacak, kapanacak. Ve herkesi merkeze doğru seçecek. Muhafazakar kesim belirleyici olacaktır" diye konuştu. 

Paylan'a 3 oturuma katılmama ve konuşmasına ise tutanaktan çıkarma cezası verildi

HDP İstanbul Milletvekili Garo Paylan, Genel Kurul'daki anayasa görüşmeleri sırasında 'soykırım' kelimesinin kullandığı gerekçesiyle aldığı 3 oturumuma katılmama ve konuşmasının tutunaktan silinme cezasına ilişkin olarak "1.5 saat ara verildi ve bu arada AKP ve MHP temsilcilerinin baskısıyla bana ceza verilmesini konuşmuşlar. MHP anayasadan desteğini çekmekle tehdit etmiş" diye konuştu.

Özel ekip, Meclis kürsüsündeki 15 bin Euro'luk mikrofonun peşinde

Partili cumhurbaşkanlığı sistemini öngören anayasa değişikliği teklifinin görüşüldüğü Genel Kurul'da çıkan arbede sonrası kaybolan kürsü mikrofonunu bulmak için özel ekip kuruldu. Kavga anına ilişkin farklı kameralar ve internete yansıyan görüntüleri incelenmeye başlandı.

İşte HDP’li Garo Paylan’ın ceza verilen konuşması

KP Bursa Milletvekili İsmail Aydın'ın "İleride ilk dört madde de değiştirilebilir" sözleri Genel Kurul'da tartışma yarattı. CHP milletvekillerinin tepki gösterdiği İsmail Aydın tekrar kürsüye çıkarak "Anayasanın değiştirilmez maddesinin yer alması gerektiğini ifade ettim. İlk dört maddenin teminatı bizleriz" dedi. MHP Grup Başkanvekili Erhan Usta da, Başbakan Binali Yıldırım'dan açıklama beklediklerini söyledi. Tartışmaların sürmesi üzerine TBMM Başkanvekili Ahmet Aydın, "Her bir temsilci konuşmasını yaptı. Her grubun fikri zikri ortada. Bu süreçle ilgili tartışmayı uzatmak niyetinde değiliz. İlk üç maddesinin değiştirilmesinin dahi teklif edilmeyeceği buyruk altındadır" diye konuştu. Aydın oturuma ara verdi. CHP'li milletvekillerinin cep telefonlarından yaptığı yayında konuşan CHP eski Genel Başkanı Deniz Baykal da İsmail Aydın'a tepki göstererek, "Önce ilk 3 maddeye dokunmuyoruz derler. Sonra ilk 3 maddenin değiştirilemeyeceğini öngören 4. maddeyi değiştirerek ilk 3 maddeyi değiştirmenin önünü açarlar" dedi.

"AKP'li vekilin yarasını inceledim, ancak bir at ısırmış olabilir!"

Partili cumhurbaşkanlığı sistemini öngören anayasa değişikliği teklifinin görüşüldüğü Genel Kurul'da AKP ile CHP'li vekiller arasında başlayan "ısırık" tartışması devam etti. Genel Kurul'da söz alan  CHP İstanbul Milletvekili Ali Şeker, ısırıldığını iddia eden AKP Trabzon Milletvekili Muhammet Balta’nın bacağının fotoğrafını gösterip kendi bacağındaki "eski yarayla" karşılaştırdı. "Isırız izi böyle olmaz" dedi.

"Anayasa değişikliği darbecilerin sonunu getirecek"

Genel Kurul'da görüşmeler devam ederken Haliç'te düzenlenen Sultan Abdulhamid'i Anma Töreni'nde konuşan Başbakan Binali Yıldırım, anayasa değişikliği teklifiyle ilgili olarak "Şimdi, anayasa değişikliği darbecilerin sonunu getirecek. Gençler, bu anayasa değişikliğiyle artık 367 saçmalıkları olmayacak. Bu anayasa değişikliğiyle artık cuntacılar iş başına gelme hevesi içerisinde olmayacak" dedi.

AKP'li vekil "İleride ilk 4 madde de değiştirilebilir" dedi, MHP ilk kez tepki gösterdi

AKP Bursa Milletvekili İsmail Aydın'ın  "İleride ilk dört madde de değiştirilebilir" sözleri Genel Kurul'da tartışma yarattı. CHP milletvekillerinin tepki gösterdiği İsmail Aydın tekrar kürsüye çıkarak "Anayasanın değiştirilmez maddesinin yer alması gerektiğini ifade ettim. İlk dört maddenin teminatı bizleriz" dedi.  MHP Grup Başkanvekili Erhan Usta da, Başbakan Binali Yıldırım'dan açıklama beklediklerini söyledi.

Tartışmaların sürmesi üzerine TBMM Başkanvekili Ahmet Aydın, "Her bir temsilci konuşmasını yaptı. Her grubun fikri zikri ortada. Bu süreçle ilgili tartışmayı uzatmak niyetinde değiliz. İlk üç maddesinin değiştirilmesinin dahi teklif edilmeyeceği buyruk altındadır" diye konuştu. Aydın oturuma ara verdi.

CHP'li milletvekillerinin cep telefonlarından yaptığı yayında konuşan CHP eski Genel Başkanı Deniz Baykal da İsmail Aydın'a tepki göstererek, "Önce ilk 3 maddeye dokunmuyoruz derler. Sonra ilk 3 maddenin değiştirilemeyeceğini öngören 4. maddeyi değiştirerek ilk 3 maddeyi değiştirmenin önünü açarlar" dedi.