Antibiyotik devri bitti mi

1940’lardan beri milyonlarca insanı tedavi eden antibiyotikler gücünü kaybetmek üzere. Etkisini yitirme hızı, yenilerinin geliştirilmesinden çok daha yüksek olan antibiyotiklere karşı gelişen küresel bir sorun haline geldi.

Ege Postası
19.11.2015 - 11:00

SAĞLIK Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nun dün düzenlediği Akılcı Antibiyotik Kullanımı ve Farkındalık Sempozyumu’nda antibiyotik direncinin yeni bin yılın halk sağlığı sorunu olduğu öne sürüldü. Dünya Sağlık Örgütü Türkiye Ofisi Başkanı Dr. Pavel Ursu, bir zamanlar hayat kurtaran antibiyotiklerin artık işe yaramamaya başladığını söyledi. Antibiyotik direncinin sonuçlarının sık görülen enfeksiyonların tekrar ölümlere yol açmasından ibaret olmadığını belirten Dr. Ursu, “Etkili antibiyotikler olmadan yoğun bakım, organ nakli, kanser kemoterapisi, yeni doğan bebeklerin bakımı veya kalça ya da diz protezi ameliyatı gibi yaygın cerrahi işlemlerin uygulanmasının mümkün olamayacak” dedi. Türkiye’de yüksek düzeyde antibiyotik tüketildiğini belirten Dr. Ursu, “Bunu iyileştirmeye yönelik çalışmaların yapılması gerekiyor. Hastaların yüzde 50’si antibiyotiği soğuk algınlığı ve gribe karşı kullanıyor. Halbuki antibiyotikler sadece hekimler reçete ettiğinde kullanılmalı” dedi.

Manavdan muz alır gibiyiz
SAĞLIK Bakanı Mehmet Müezzinoğlu Türkiye’nin 42 ülke içinde antibiyotik direncinin en yüksek olduğu ülke olmasının “ayıp” olduğunu söyledi. “Manavdan bir kilo muz, marketten bir şişe süt al” der gibi eczanelerden antibiyotik sipariş edilmesinin yanlış olduğunu belirten Müezzinoğlu, doktorların da reçetelerini yazarken anne veya başka baskılara aldırmaması gerektiğini vurguladı.

Yüksek ateşi düşürmez
ANTİBİYOTİKLER:
- Yalnızca bakteriler için etkili. Virüsler kaynaklı enfeksiyonları tedavi edemez.
- Ateş düşürmez. Sadece uygun dozda kullanılan antibiyotik, hastalığın kaynağı olan enfeksiyonu ortadan kaldırdığı için ateş düşer.
- Grip ve soğuk algınlığını atlatmaya yardımcı olmaz. İkisi de çoğunlukla kendi kendine iyileşebilir.
- Ağrıyı dindirmez. Burun akıntısı, öksürüğü hafifletmez.
- Grip ve soğuk algınlığının başkalarına geçişine engel olmaz.
- Doktor önermeden kullandığında etki göstermez. Yaygın ve yanlış kullanıldığında hızla direnç gelişir.
- Direnç geliştiğinde, esas etki beklediğimiz bakterilerin neden olduğu enfeksiyonların tedavisinde etkili olamaz.

Direnç nasıl gelişiyor'
Antibiyotiklerin yanlış nedenle veya doğru olmayan biçimde kullanılması, bakterilerin sonraki tedavilere karşı direnç göstermesine neden olabiliyor. Bakteriler için antibiyotik direnci, bakterilerin herhangi bir antibiyotiğin varlığına rağmen üreyebilmesi ve enfeksiyon yapabilmesi demek. Bu yalnızca antibiyotiği uygun olmayan biçimde kullanan kişi açısından değil, sonradan dirençli bakteriye yakalanma riski bulunan herkes için tehlike oluşturuyor.

Uzmanlar uyardı: 'Antibiyotik kıyameti'nin eşiğindeyiz
Tüm diğer tedavilerin işe yaramadığı durumlarda kullanılan en güçlü antibiyotiklere de dirençli bakteriler bulan bilim insanları dünyanın "antibiyotiksiz bir hayatın" eşiğinde olduğu uyarısı yaptı.

Lancet Tıp dergisinde yayımlanan bildiride son çare olarak başvurulan güçlü antibiyotiklerden Colistin'e de dirençli bakterilerin Çin'de domuz ve insanlarda görüldüğü belirtildi.

Uzmanlar direncin dünya geneline yayılabileceği ve tedavi edilemez enfeksiyonlar korkusunu yeniden uyandırdığını söylüyor.
Antibiyotik kıyameti adı da verilen bakterilerin tedavilere tamamen direnç geliştirmesi tıp bilimini karanlık çağlara götürebilir.

Sık görülen enfeksiyonlar yine can alırken, antibiyotiklere bağımlı ameliyatlar ve kanser tedavileri de tehdit altına girebilir.
Çinli bilim insanları MCR-1 adı verilen yeni gen mutasyonunun Colistin'in bakterileri öldürmesini engellediğini tespit etti.
Söz konusu gen test edilen hayvanların beşte birinde, çiğ etin yüzde 15'inde ve 16 hastada görüldü.
Direncin aralarında E.coli, Klebsiealla pneumoiae ve Pseudomonas aeruginosa'nın da bulunduğu bir dizi bakteri türüne yayıldığı belirtildi.
Mutasyonun Laos ve Malezya'da da yayıldığına dair kanıtlar var.

ANTİBİYOTİK KIYAMET
Çalışmaya katılan Cardiff Üniversitesi uzmanlarından Prof. Timothy Walsh BBC'ye yaptığı açıklamada "Antibiyotik sonrası dünyanın gerçeğe dönüşmesi için tüm önemli unsurlar ortada. MRC-1 küresel düzeyde yayılırsa, ki bu artık olup olmama değil, ne zaman olacağı meselesi, ve gen kendisini kaçınılmaz bir şekilde diğer antibiyotiklere karşı dirençli genlerle birleştirirse büyük ihtimalle antibiyotik sonrası döneme geçeceğiz. Bu noktada örneğin bir hasta E.coli nedeniyle ciddi şekilde hastalanmışsa hiçbir şey yapamayacağız" dedi.

Ancak buradaki önemli fark mutasyonun bakteriler arasında kolayca paylaşılabilecek şekilde ortaya çıkması.

Leeds Eğitim Hastanesi'nden Prof Mark Wilcox "Transfer oranı çok yüksek. Bu hiç iyi gözükmüyor. Tedavi yapamayacak duruma gelmemizden korkuyor muyu? Nihayetinde evet ama bu yıl mı, gelecek yıl mı, sonraki yıl mı görülür söylemek çok zor" dedi.

İlk işaretler Çin yönetiminin sorunla başa çıkmak için hızla harekete geçtiği yönünde. Prof. Walsh bu hafta sonu Tarım ve Sağlık Bakanlığı yetkilileriyle colistin'in tarımda kullanılmasının yasaklanmasını görüşecek.
Antibiotic Action adlı sivil toplum kuruluşundan Prof Laura Kiddock da aynı antibiyotiklerin hem veterinerlikte hem de tıpta kullanılmaması gerektiğini" söyledi.