Çocuk gelinlerde kahreden 'Sus payı' tarifesi

İzmir'in Kiraz İlçesi'nde kız kaçırma vakaları isyan ettirdi. Kaçırılan 12-15 yaşındaki kız çocuklarının ailelerine ‘sus payı’ ödeniyor. Bu pay, 15 yaşındakiler için 20 bin, 12 yaşındaki çocuklar için 40 bin TL’yi buluyor. Kaçırılan Şerife’nin (15) ailesi bu geleneğe isyan etti, Şerife emniyetin operasyonuyla 85 günlük esaretten kurtarıldı. Kiraz’ın genç belediye başkanı Saliha Özçınar ise bu geleneğe son vermeye kararlı.

İzmir’in Kiraz ilçesinin iki dağ köyü Sırımlı ve Olgunlar’daki erkeklerin kız çocuklarını kaçırarak evlenme geleneği, köylülerin deyişiyle “evvelden beri” sürüyor. Kiraz Belediye Başkanı Saliha Özçınar’ın (33) verdiği bilgiye göre iki köyde her yıl yaşları 12-21 arasında değişen ortalama 20 kız kaçırılıyor. Mağdur kızların çoğu 14 yaşında. Özçınar, “Sırımlı-Olgunlar hattında kız kaçırmanın sık olduğunu gördük. Diğer köylerde bu duruma çok ender” diyor. Özçınar, bu gelenek nedeniyle her iki köyde düğün yapılmadığını söylüyor. 

REŞİT OLUNCAYA KADAR ANNE
Kaçırılan kız çocuklarının ailelerine ‘sus payı’ ödeniyor. Kızın yaşı ne kadar küçükse, erkek tarafının aileye verdiği ‘sus payı’ da o kadar artırıyor. ‘Tarife’ şöyle: 12 yaş: 40 bin TL, 13 yaş: 30 bin TL, 14 yaş: 25 bin TL, 15 yaş: 20 bin TL. Kızların aileleri, “Olan oldu, kız murdar oldu” zihniyetiyle parayı alıp susuyor. Reşit olmayan kızlar, 17’sine gelip evlilik resmileştirilinceye kadar iki-üç çocuk annesi oluyor. Kız kaçırmalar daima cuma günleri yapılıyor. Bunun nedeni, resmi makamların hafta sonu tatili nedeniyle hiçbir işlem yapmayacağı inancı. Bu iki günde izlerini kaybettirmeye çalışıyorlar.

Her iki köydeki bu ‘kadim geleneği’ Türkiye’nin gündemine getiren iki ailenin bu duruma isyanı, çocuklarını aramaktaki ısrarları oldu. İki aile, kızlarının bulunması için çalmadık kapı bırakmadı. İzmir ve Ankara’yı da harekete geçirdiler. Kaçırıldıktan 85 gün sonra operasyonla kurtarılan Sırımlılı Şerife Avşar (15) ve ailesi ile 50 gündür bulunamayan Olgunlarlı Ebru Sakal’ın (14) annesinin yaşadığı kâbusu dinledik. Kiraz Belediye Başkanı Saliha Özçınar ve Emniyet yetkilileriyle görüştük.

Sırımlı köyüne tırmanan virajlı yollardan Şerife’nin evine varıyoruz. Annesi Necibe, babası Mehmet, babaannesi Fatma, dedesi Murat Avşar’la birlikte Şerife bizi bekliyor. Ufacık, çilli bir çocuk. Annesinin dizinin dibinden ayrılmıyor. Kaçırılışının 85’inci gününde Kiraz Emniyeti’nin özel ekibi onu bulmadan 2 gün önce, 25 Ocak’ta 15 yaşına girmiş. Yaşadıklarını şöyle anlattı:

‘BENİ AHIRA SAKLADILAR’
“Geçen yıl Kiraz Haliller Ortaokulu 8’inci sınıfı bitirdim. 7 Kasım gecesi tuvalete gitmek için dışarı çıktım. Sütkardeşimle karşılaştım, evine çağırdı. Olgunlar Köyü’nden Necati Gedik (18) oradaydı. Yanında başka erkek daha vardı. İkisi koluma girip beni bir buçuk saat yürüttüler. Olgunlar Köyü’nde iki buçuk ay kaldım. Kapı hep kilitliydi. İki kez kaçtım, yakaladılar. Jandarma baskınlarında beni ahıra sakladılar. Bilmediğim evlere götürdüler. Beni kaçırdıklarını bütün köy biliyordu. Kaçmaya çalışırken gördüler. Ama jandarma geldiğinde söylemediler. Devletten yana değil, kaçırandan yana oluyorlar. Çünkü kendileri de öyle evleniyorlar. Babası Hüseyin Gedik, ‘Seni bundan sonra kim alır’ diyerek korkuttu. Hepsinden şikâyetçiyim. Hapislerde çürüsünler.”

Saliha Özçınar

'KIZIM SATILIK DEĞİL'
Kızımın sonuna kadar arkasındayım. Olgunlar Köyü’ndekilerin hepsi suç ortağı. Devletimiz arkamızda olsun. Küçük çocukları kaçırmanın cezasını artırsın. Kızım satılık değil. Bizim kızımız kıymetlimiz. Kaçırıldığında Ankara’ya kadar gidip şikâyet ettik. Evladımı çöplükte mi buldu? Kızım bulunduğunda üzeri pislik içindeydi, zayıflamıştı. Sevgimizle, şefkatimizle iyileştireceğiz. 

GENÇ BAŞKAN İDDİALI: ANCAK BEN ÇÖZERİM
Kiraz Belediye Başkanı Saliha Özçınar: İzmir’in Kiraz ilçesinin ilk kadın belediye başkanı eğitimci Saliha Özçınar (33), MHP adayı olarak kazandığı seçimden sonra AK Parti’ye geçti. Özçınar, kız çocuklarının kaçırılmasına son vermekte kararlı: “Sırımlı-Olgunlar hattında kız kaçırmanın sık olduğunu gördük. Çoğu anlaşmalı da olsa reşit olmayan kız çocuklarının mağduriyetleri söz konusu. Kızı beğenen, anlaşan kaçırıyor. Anneler, babalar da kaçarak evlenmişler. Bu meseleyi çözersem ben çözerim. ‘Sevmiş, gitmiş, sevmiş kaçırmış’ algısını kırmak lazım. Çocuk, çocuktur. Çocuktan eş olmaz, anne olmaz. ‘Sevmiş, gönüllü gitmiş’ diyorlar. O bir çocuk. Anlamıyorlar. Ege Üniversitesi’nden yardım isteyeceğim. Sosyologlar gelip bu geleneğin nedenlerini araştırsınlar.”

EBRU 50 GÜNDÜR BULUNAMADI
Olgunlar köyünden Ebru Sakal’ın (14) annesi Ayşe Sakal, ağlamaktan bitap düşmüş. Kızından 50 gündür haber alamıyor. Ailece umut bağladıkları, doktor ya da hemşire olacak kızlarını anlatıyor:“Ebru, Kiraz Sağlık Meslek Lisesi 1’inci sınıf öğrencisiydi. Altı kardeşten okuyan bir tek o. Çok çalışkan ve başarılı bir öğrenciydi. Devletin yurdunda kalıyor, hafta sonları evci çıkıyordu. 16 Aralık Cuma günü eve gelmedi. Gece Muhtar Muammer Yaygın, eşim Abdullah’ı aradı. ‘Kayıp var mı'’ dedi. Kızımızı eşimin akrabasının askerden yeni gelen oğlu Hüseyin Aksakal’ın kaçırdığını söyledi. Eşim muhtara, ‘Çocuğu ezip bozmasınlar, geri getirsinler’ dedi. Ses çıkmayınca o gece Kiraz Emniyet Müdürlüğü’ne gitti. İkinci gün kaçıranlar aracı yollayınca ‘Anası, babası, efesi gelsin’ dedik, gelmediler. 50 gündür kızımızdan haber yok. Kızımız tecavüze de uğrasa bizim kızımız. Okutmaya devam edeceğiz.”