Cumhurbaşkanı ‘vetosu’ yemişti: EXPO 'vetosu' raporunun detayları…

TENZİLE AŞÇI/EGEPOSTASI- İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, İzmir’de düzenlenecek olan “müjde” olarak duyurduğu Uluslararası Bahçe Bitkileri EXPO (Botanik EXPO) olarak Yeşildere bölgesinin seçildiği duyurmuştu.

Soyer’in açıklamasının ardından AK Parti, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın bölgede dönüşüm planları olduğunu belirtmiş, alanda EXPO yapılamayacağını ve ‘kamulaştırma’ noktasında halkın mağdur olacağını söylemişti.

CUMHURBAŞKANI İMZALI ‘ENGEL’

Yeşildere EXPO planlarına ilişkin tartışmalar devam ederken flaş bir gelişme yaşanmış ve Yeşildere bölgesinde EXPO planlarının olduğu alanı da kapsayan alanın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan imzasıyla ‘Afete Maruz Bölge’ olarak ilan edildiği ortaya çıkmıştı.

DAHA ÖNCE HEYELAN BÖLGESİ İLAN EDİLMİŞ

Öte yandan; karara gerekçe hazırlanan raporda, bölgede daha önce Kadifekale’yi de içine alan bölgede daha önce birden fazla kez heyelan olayı meydana geldiği ve büyük kayıplara yol açtığı belirtildi.

Bölgelere ilişkin hazırlanan farklı tarihlerdeki raporlarda, bölgenin ‘Afete Maruz Bölge’ ilan edilmesinin gerekçeleri açıklanırken son olarak tüm kararların iptal edilerek alan ilişkin tek bir cumhurbaşkanlığı kararı alındığı ifade edildi.

Yıllar önce İzmir’de meydana gelen heyelan sonrasında Yeşildere semti Vezirağa, 19 Mayıs, İmariye, Kosova ve Altay mahallesinde meydana gelen heyelan olayı için Mülga İmar ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Etüd Proje Dairesi Başkanlığı Jeolojik Etüd Baş Uzmanlığında 2977 yılında hazırlanan rapor.unda konuya ilişkin şu ifadelere yer verildi;

“Heyelan sahasının iki kısmında mutalasının uygun görüldüğü, aktif heyelan sahasının 1- 1. Derece tehlikeli saha, aktif heyelanın 53299, 5412, 5574, 5406 nolu sokaklar arasındaki saha içinde görüldüğü, bu kısımda hemen hemen bütün yapılarda büyük hasarların meydana geldiği, bir kısım yapılar tahliye edilmişse de yapılan etüt neticesinde belirtilen hudutlar arasındaki tüm yapıların tahliyesinin gerekli olduğunun saptandığı, 2- 2. Derece tehlikeli sahada 5399 nolu sokağın güneyindeki düşük meyilli sahada hasar az olmak ile beraber mezkur sahasının daha hızlı hareket eden ve büyük deformasyonlara sebep olan kuzey kesimdeki kütlenin tesiri altında olduğu ve tehlikeye maruz olduğu, ancak nakil esnasında ikinci planda ele alınmasında şimdilik herhangi bir sakınca olmadığı, bu sahanın ise güneyden karayolları istimlak sahası sınırı, batıdan 5407 sokak; doğudan yine 5337 sokak; kuzeyden ise 5399 sokak ve devamı olan noktalı hatla saptanmış olduğı”; “gerek 1. Derece gerekse 2. Derecede tehlikeli saha içerisinde bulunan binaların control altında bulundurulması, tehlike arz edenlerin tahliye edilmesi gerektiği, bu sahaların yapı ve iskan için yasak bölge ilan ile imar planında da evvelki tavsiyelere de uyularak yeşil saha olarak tefrik edilmesinin şart olduğı”, raporun tavsiyeler bölümünde “Vezirağa, 19 Mayıs, İmariye, Kosova ve Altındağ mahallerinde yer alan kalın moloz ve doldu seride çatlak sularının da etkisi ile zuhur eden heyelanın rapora ekli haritada sınırları belirtilen sahalardaki bina ve arazilerde hasarlara ve deformasyonlara sebep olduğu, yapılan tetkikler neticesi, ağır bir hızla geniş bir sahada seyreden heyelanın etkili olduğu ve zamanla tüm binalarda hasarların revlit edebileceği kanaatine varıldığı, heyelana karşı alınacak tedbirlerin kalın moloz-dolgu, sık iskan ve meyil sebebiyle hiç birinin rantabl olmayacağı kanaatinin mevcut olduğu, bu bakımdan rapora ekli haritalarda hudurları belirtilen sahadaki binaların tamamının naklinin gerektiği “

YEŞİLDERE VE ÇEVRESİNE ‘SAKINCALI’ ALAN KARARI

Hazırlanan raporda ayrıca Konak ilçesi Yeşildere’nin de içinde olduğu 12 mahallenin bazı bölümlerinin heyelan ve muhtemel heyelan nedeniyle sakıncalı alanlardan olduğu ifadelerine yer verildi. Raporda, bölgelerin Afete Maruz bölge kararıyla imara kapatıldığı ve bazı alanların 1983 tarihli Şehircilik Etüd Raporu doğrultusunda iskana kapatılması uygun görülen alanlar arasında olduğu belirtildi.

Bölge için hazırlanan Konak Belediyesi Gürçeşme Bölgesi Jeolojik ve Jeoteknik Etüd Raporunda ise ; Ballıkuyu, Yeşildere, Ferahlı, Güney, Levent Mahalleri ve Gürçeşme, Ufuk ve İsmetpaşa semtlerini de içine alan alanın çok katlı yapılaşmaya uygun olmayan ve yerleşime uygun olmayan alanlar olarak belirlendiği ifade edildi.

Kadifekale bölgesi için 1992 tarihinde İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü tarafından hazırlanan raporda, Kadifekale ve Yeşildere bölgesinde 40-50 yıldan bu yana aktivitesi bilinen çeşitli “Kütle Hareketlerinin” bulunduğu bilgisine yer verildi.

Hazırlanan raporda, bölgede yaşanan heyelan riskine ilişkin bazı önlemler alındığı belirtildi ve “İzmir ili Konak ilçesi İmariye, Vezirağa, Yeşildere, Kadriye, Altay, Kosova, 19 Mayıs, Ferahlı, Gürçeşme, İstikbal ve Zeytinlik mahallelerinde meydana gelen heyelan olayı için Mülga Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Afet Etüt ve Hasar Tespit Daire Başkanlığı Jeolojik Etüt ve İzleme Şube Müdürlüğünce düzenlenen 28.10.1995 tarihli Jeolojik Etüd Raporuna istinaden, Bakanlar Kurulu’nun 04.05.1998 tarih, 98/11100 sayılı kararı işe “Afete Maruz Bölge” kararı alınmıştır” ifadelerine yer verildi.

AFET BÖLGESİNİ GENİŞLETME ÖNERİSİ

Bölgeye ilişkin hazırlanan 2003 tarihli raporda ayrıca, Kadifekale bölgesinin alt kodlarında yamaç boyunca heyelan olayının aktivite kazandığı belirtilirken, “…heyelanın topuk kısmının Yeşildere yolu olduğu, tarihi su kemerinin bulunduğu alanda Yeşildere yolunun kenarında bulunan tretuvarlarda çatlaklar ve yol üzerinde yaklaşık 0,5-1 metrete varan deformasyonların gözlemlendiği, 31.03.1978 gün de 7/15319 sayılı Afete Maruz Nölge sınırının rapora ekli haritada gösterildiği şekilde Yeşildere yolunu da içine alarak dereye kadar genişletilmesi gerektiği, genişletilen alan için Afete Maruz Bölge kararı alınması gerektiği” ifadelerine yer verildi.

KÜÇÜKADA İÇİN DE ‘KORUMA’ KARARI

Alınan ‘heyelan bölgesi’ kararına konu olan raporda ayrıca EXPO bölgesinde yer alan Küçükada Mahallesi’ne ilişkin de veriler yer aldı. Raporda, 2011 yılında meydana gelen heyelandan bölgedeki konutların etkilendiği, ilerleyen dönemler için can ve mal güvenliği tehlikesi arz edeceği belirtildi.

Raporda, bölgenin de koruma alanı içine alınması gerektiği ifade edildi ve “… 04.05.1998 tarih ve 98/11100 sayılı bakanlar Kurulu Kararıyla Afete Maruz Bölge ilan edilen sınırla birleştirilerek, önlemler alınancaya kadar Genel Hayata Etkililik Olur’u ve Bakanlar Kurulu kararı ile Afete Maruz Bölge (yapı ve ikamete yasak afet bölgesi) alınması gerektiği” denildi.

Alınan karar kapsamında hazırlanan raporun sonuç kısmında bölgenin “Afete Maruz Bölge” lanının fayandırıldığı raporlar belirtilirken son olarak alana ilişkin Cumhurbaşkanı tarafından nihai kararın alındığı belirtildi ve şu ifadelere yer verildi;

“İzmir ili Konak ilçesi Kadifekale, İmraniye, Vezirağa, 1. Kadriye, Altay, Suvari, Kosova, 19 Mayıs, Hasan Özdemir, Yeşildere, Ferahlı, Küçükada ve Lale mahallelerine ait

1.     29.01.1977 tarihli rapora istinaden alınan 31.03.1978 tarih 7/15319 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının ital. edilmesi;

2.     26.05.1986 tarihli Jeolojik Etüt Raporu EK: II’ye istinaden alınan 16.11.1981 tarih, 8/3864 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının iptal edilmesi;

3.     28.10.1995 tarihli Jeolojik Etüt Raporuna istinaden alınan 04.05.1998 ytarih, 98/11100 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul edilen “Afete Maruz Bölge” kararının, kararname kapsamında çıkarılması,

4.     11.03.2003 starihli Jeolojik Etüt Raporuna istinaden alınan 18.06.2003 tarih, 2003/58174 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul edilen “Afete Maruz bölge” kararının, kararame kapsamında çıkarılması;

5.     29.03.2012 tarihli Jeolojik Etüt Raporuna istinaden alınan 16.12.2013 tarih, 2013/5739 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul edilen “Afete Maruz Bölge” kararının, kararname kapsamında çıkarılması;

6.     30.11.2012 tarihli Jeolojik Etüt Raporuna istinaden alınan 16.12.2013 tarih, 2013/5739 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile kabul edilen “Afete Maruz Bölge” kararının, kararname kapsamında çıkarılması;

7.     22.02.2013 tarihli ek Jeolojik Etüt Raporuna istinaden alınan 16.12.2013 tarih, 2013/5739 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile kabul edilen “Afete Maruz Bölge” kararının, kararname kapsamında çıkarılması;

8.     Ek- 1-2-3-4-5-6-7-8-9-10-11’de sınırları belirtilen “Afere Maruz Bölge” için yeniden Cumhurbaşkanı kararı alınması gerekmektedir.”

AĞUSTOS AYINDA ONANDI

Alınan kararın ekli raporunda, verilen kararın 19 Ağustos 2022  tarihinde İzmir Valiliği İl Afet ve Acil durum Müdürlüğünce onaylandığı bilgisine yer verildi.