Ekonomiye ilişkin 'torba kanun' Resmi Gazete'de

‘Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’, Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Torba kanunun TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülmesi sırasında, son dakika verilen bir önerge ile Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'a geçici bir madde eklenerek Hazine'nin borçlanma yetkisinin 200 milyar lira artırılması hükme bağlanmıştı. Torba Kanun'la getirilen düzenlemeler şöyle:

LİMANLARIN İŞLETME SÜRESİ 49 YILA KADAR UZATILDI: Kanunla Türkiye Denizcilik İşletmeleri Anonim Şirketi ve Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demir Yolları İşletmesi Genel Müdürlüğü'ne ait bazı limanların işletme hakkı verilmesi veya devri yöntemiyle özelleştirilmeleri neticesinde imzalanan 49 yıldan az süreli sözleşme süreleri 49 yıla kadar uzatıldı. Ek sözleşme imzalanabilmesi için, işletmeci şirketlerin işletme hakkını doğuran sözleşmeden kaynaklanan tüm mali yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirmiş olmaları ve işletme hakkını doğuran sözleşmeden kaynaklı açılmış davalardan feragat etmeleri gerekecek.

EK SÖZLEŞME BEDELİ, OLAĞAN GELİR VE KRLAR İLE OLAĞAN DIŞI GELİR VE KRLAR DİKKATE ALINARAK HESAPLANACAK: Ek sözleşme bedeli, işletmeci şirketlerin 1 Aralık 2021-30 Kasım 2022 dönemine ilişkin olarak, 26 Aralık 1992 tarihli ve 21447 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği Sıra No: 1 ile belirlenen tekdüzen hesap planına göre düzenlenmiş gelir tablolarında yer alan net satışlar, iştiraklerden ve bağlı ortaklıklardan elde edilen temettü gelirleri hariç olmak üzere diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kârlar ile olağan dışı gelir ve kârların toplamının yüzde 15’inin uzatılan yıl sayısı ile çarpılması ile tespit edilecek.

İŞLETME HAKKI BEDELLERİ, SÖZLEŞME İMZA TARİHLERİNDEKİ TCMB DÖVİZ SATIŞ KURU ÜZERİNDEN TÜRK LİRASINA ÇEVRİLECEK: İşletme hakkı devri/verilmesi sözleşmelerinde belirlenen dolar cinsinden işletme hakkı bedelleri, sözleşme imza tarihlerindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) döviz satış kuru üzerinden Türk lirasına çevrilecek. Sözleşmelerin imzalandığı tarihteki Tüketici Fiyat Endeksi ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla en son açıklanan Tüketici Fiyat Endeksi arasındaki değişim oranı üzerinden güncellenmesi, güncel değerin işletme hakkı devri/verilmesi sözleşmelerinde belirlenen işletme hakkı süresine bölünmesi ve bu şekilde bulunan yıllık işletme hakkı bedelinin uzatılan yıl sayısı ile çarpılması suretiyle hesaplanan bedellerden yüksek olanı esas alınarak tespit edilecek.

İŞLETMELER, EK SÖZLEŞME BEDELİNİN YÜZDE 10'U ORANINDA LİMANCILIK FAALİYETLERİYLE İLGİLİ YATIRIM YAPMAK ZORUNDA: Ayrıca işletmeci şirketler, özelleştirme sözleşmelerinde yer alan yatırım şartına ilave olarak, ek sözleşme bedelinin yüzde 10'u oranında limancılık faaliyetleriyle ilgili yatırım yapmak ve bu yatırımları ek sözleşmelerin imza tarihinden itibaren 5 yıl içinde gerçekleştirmek zorunda olacak. Söz konusu yatırım zorunluluğunun yerine getirilmemesi halinde ek sözleşme feshedilmiş sayılacak. Bu durumda, işletmeci şirkete ek sözleşme gereği ödenen bedeller de dahil herhangi bir bedel iadesi yapılmayacak.

BOTAŞ’IN BORÇLARI HAZİNE’DEN ALACAKLARINDAN MAHSUP EDİLEREK SİLİNECEK: Torba kanun ile ayrıca, 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu'na geçişi maddeler eklendi. BOTAŞ'ın ödenmemiş her türlü vergi, fon ve paylarıyla idari para cezaları, bunlara bağlı gecikme zammı ve gecikme faizlerinden oluşan borçları, Hazine'den görevlendirme bedeli alacaklarına karşılık mahsup edilerek silinecek. İş Kanunu'nda yapılan değişiklikle petrol sektöründeki araştırma, arama ve sondaj faaliyetlerinde işçilerin gece çalışması yapılabilmesine olanak sağlandı.

HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI'NIN BORÇLANMA YETKİSİNE 200 MİLYAR TL İLAVE EDİLDİ: Torba Kanun ile 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a geçici madde eklenerek Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın borçlanma yetkisine 200 milyar TL ilave edildi. Böylece Bakanlığın 293 milyarlık borçlanma yetkisi 493 milyar TL’ye yükselmiş oldu.

ÇOCUKLARIN GENEL SAĞLIK SİGORTASI PRİMLERİ İLE GECİKME CEZASI GİBİ ALACAKLAR TAHSİL EDİLEMEYCEK: 1 Ocak 2013'ten önce Türkiye'de oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişiler, başka bir ülkede sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan vatandaşlar, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz faydalanan kişiler ile ana ve babası olmayan Türk vatandaşlarından 18 yaşını doldurmamış çocukların genel sağlık sigortası primleri ile gecikme cezası ve gecikme zammı gibi feri alacaklarının tamamının tahsilinden vazgeçilecek.

ELEKTRİK PİYASASINDA ‘TOPLAYICI’ VE ‘TOPLAYICILIK’ TANIMI YAPILDI: Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı'nda yer verilen hedeflerle uyumlu olarak Elektrik Piyasası Kanunu'nda yapılan değişiklikle ‘toplayıcı’ ve ‘toplayıcılık’ tanımı yapıldı. Buna göre; toplayıcı, ‘Bir veya birden fazla şebeke kullanıcısı ile söz konusu şebeke kullanıcıları adına elektrik piyasasında toplayıcılık faaliyeti yürütmek üzere anlaşma imzalamış olan toplayıcı lisansı veya tedarik lisansı sahibi tüzel kişiyi’; toplayıcılık da ‘Toplayıcı tarafından bir veya birden fazla şebeke kullanıcısının tüketim veya üretimlerinin birleştirilerek işletilmesi kapsamında gerçekleştirilen piyasa faaliyetini’ ifade edecek. Toplayıcı, şebeke kullanıcıları tarafından anlaşma yoluyla yetkilendirilecek. Şebeke kullanıcıları, enerji tedarik etmek üzere anlaşmalı oldukları tedarik lisansı sahibi tüzel kişileri toplayıcı olarak yetkilendiremeyecek. Toplayıcı, anlaşmalı olduğu kullanıcıların tüketim veya üretim programlarını yönetecek, söz konusu kullanıcılar adına elektrik enerjisi veya kapasitesinin alınıp satılmasına ilişkin piyasa işlemlerini yürütecek ve yan hizmetlere ilişkin tedarik süreçlerine katılabilecek. Toplayıcılık faaliyeti, toplayıcı lisansına veya tedarik lisansına sahip tüzel kişiler tarafından yürütülebilecek.

OHAL İŞLEMLERİ İNCELEME KOMİSYONU'NUN GÖREV SÜRESİNE CUMHURBAŞKANLIĞI KARAR VERECEK: 7075 sayılı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun'a da geçici bir madde eklendi. Madde ile Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu'nun görev süresinin sona ermesinden sonra komisyonun görevlerine ilişkin iş ve işlemlerin yürütülmesi konusunda görevli kurum ve kuruluşlar ile uygulamaya dair usul ve esaslar düzenlendi. Buna göre; Komisyon’un görev süresinin sona ermesine dair iş ve işlemler Cumhurbaşkanlığı tarafından yerine getirilecek.

KAMU GÖREVLİLERİ SENDİKALARI ÜYELERİNE TOPLU SÖZLEŞME DESTEĞİ VERİLECEK: 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu hükümleri uyarınca kamu görevlileri sendikalarına üye olup, aylık veya ücretinden üyelik ödentisi kesilen kamu görevlilerine ocak, nisan, temmuz ve ekim aylarında aylık veya ücretleriyle birlikte 750 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda toplu sözleşme desteği verilecek.

Kurulu olduğu hizmet kolunda çalışan kamu görevlilerinin yüzde 2'sinden daha fazlasını üye kaydetmiş kamu görevlileri sendikalarına üye olan, aylık veya ücretinden üyelik ödentisi kesilen kamu görevlilerine ise ocak, nisan, temmuz ve ekim aylarında aylık veya ücretleriyle birlikte toplu sözleşme ile belirlenecek tutarda toplu sözleşme ikramiyesi ödenecek. Kamu görevlilerine ödenecek toplu sözleşme ikramiyesi, kamu görevlilerinin geneline ve hizmet kollarına yönelik mali ve sosyal haklara ilişkin 2022 ve 2023 yıllarını kapsayan 6. dönem toplu sözleşmenin yürürlük süresince, 2119 gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak tutarda ödenecek.

ÖZELLEŞTİRME SIRASINDA TEDAŞ’A DEVREDİLEN VE 2 BİN TÜRK LİRASINI AŞMAYAN ALACAKLARDAN VAZGEÇİLECEK: Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi'nin (TEDAŞ) elektrik tüketiminden kaynaklanan ve özelleştirme devir işlemleri esnasında TEDAŞ’a devredilmiş olan alacaklarından, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla asıl alacak tutarı 2 bin Türk lirasını aşmayan alacaklar ile Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası, Vergi Kimlik Numarası tespit edilememesi nedeniyle ulaşılamayan, feshedilmiş, ticaret sicilinden terkin edilmiş ve tasfiye edilmiş aboneliklere ilişkin alacaklardan vazgeçilecek. Bu kapsam dışında kalan abonelerin TEDAŞ'a olan geçmiş dönem elektrik tüketiminden kaynaklanan borçlarına ilişkin yapılandırma imkanı da getirildi. 1 Ekim 2021 itibarıyla vadesi geldiği halde bu düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla ödenmemiş ve yapılandırılmamış borçları olan ve yapılandırma başvurusunda bulunamayan aboneler düzenleme kapsamına alındı.