Emekli maaşında zam formülleri

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, AK Parti Kurultayı’ndaki konuşmasında emekli aylıklarına yapılacak refah zammıyla ilgili mesajlar verdi. Erdoğan, "Son 21 yıldır enflasyona ezdirmediğimiz işçi, memur ve emeklilerimize inşallah önümüzdeki dönemde yeni müjdeler vermeye devam edeceğiz” dedi.

Erdoğan, konuşmasının ilerleyen bölümünde ise “İnşallah bu yıl sonuna doğru özellikle emekli memurlarımızın maaşlarıyla ilgili şu anda bakanlığımız çalışmasını yapıyor ve ilk kabine toplantımızdan sonra yeni müjdemizi de inşallah emekli memurlarımıza açıklayacağız” diye konuştu.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan da sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan, müjde olarak verdiği işçi, memur ve BAĞ-KUR emeklilerimiz ile ilgili çalışmayı kabine toplantısı sonrası milletimizle paylaşacak. Bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da emeklilerimizin yanında olmaya devam edeceğiz” dedi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, mayıs ayında MEMUR-SEN kongresinde yaptığı açıklamada 7 bin 500 liranın üzerinde emekli aylığı alan vatandaşları sevindirmeye yönelik çalışma yapacaklarını belirtirken, Eski Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin ise bu konuda prim gününü dikkate alan bir kademelendirme yapılacağını açıklamıştı. Bilgin, katıldığı bir televizyon programında maaşı 7 bin 500 liranın üzerinde olan emeklilerin durumuyla soru üzerine, “Son hazırlıklarımızdan biri de 7 bin 500 liranın üzerinde maaş alan, 7 bin 500-10 bin, 10 bin-15 bin, 15 bin-20 bin ve 20 bin üzeri. Bunlara kademeli bir zam planlamıştık. Bunları inşallah temmuz ayında uygulamaya sokacağız” cevabını vermişti.

Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından maaş zammıyla ilgili alternatif çalışmalar yürütülüyor.

2019 yılı ocak ayında yapılan düzenleme ile kök aylıkları 1000 liranın altında kalanların aylıkları 1000 liraya tamamlandı. Bu alt sınır daha sonra peş peşe artırıldı. 2020 yılı mart ayında 1500 TL’ye, 2022 ocak ayında 2 bin 500 TL’ye, 2022 temmuz ayında 3 bin 500 TL’ye, 2023 ocak ayında 5 bin 500 TL’ye, mart ayında da 7 bin 500 TL’ye yükseltildi.

Emekli aylıklarındaki iyileştirmelerin daha çok alt sınır aylığının yükseltilerek yapılması nedeniyle en düşük emekli aylığı kapsamındaki emeklilerin sayısı da hızla arttı. 2019 yılında yaklaşık 650 bin emekli en düşük emekli aylığı grubunda yer alıyordu. Eski Çalışma Bakanı Bilgin nisan ayında yaptığı açıklamada, “Türkiye’de yaklaşık 15 milyon emekli var. 7.500 liranın altında maaş alanların sayısı 9.5 milyon civarında” dedi.

Emekli aylıklarına bu yıl ocak ve temmuz aylarında enflasyonun üzerinde artış yapıldı. Emekli aylıkları ocak ayında yüzde 30, temmuz ayında yüzde 25 oranında artırıldı. Enflasyonun üzerine SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarına ocak ayında 14.6 puan, temmuz ayında 5.23 puan; emekli memur aylıklarına ise ocakta 13.52 puan, temmuzda 7.45 puanlık ilave artış gerçekleştirildi.

SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıkları 6 aylık enflasyon oranında, emekli memur aylıkları ise toplu sözleşme zammı ve enflasyon farkına göre artırılıyor.

AK Parti hükümetleri döneminde 2003, 2004, 2005, 2010, 2011, 2015 ve 2016 yıllarında emekli aylıklarına refah zammı gerçekleştirildi.

2003 yılında SSK ve BAĞ-Kur’dan aylık alanlara yıl boyunca her ay 75 – 100 TL sosyal destek ödemesi yapıldı. Herkesin aylığı önce 6 aylık enflasyon oranında artırıldı. Bu artış sonucu sosyal destek ödemesinin altında kalan artış tutarları destek ödeme tutarına tamamlandı. Örneğin, yüzdelik artış tutarı 100 TL’lik sosyal destek ödemesinin altında kalanların maaş zammı 100 TL’ye tamamlandı.

Bu sayede, yıllık enflasyonun yüzde 18.35 olduğu 2003 yılında en düşük SSK emekli aylıkları yüzde 38.5 oranında, ortalama emekli aylıkları ise yüzde 28.4 oranında arttı.

BAĞ-KUR’da ise 6. basamak emekli aylıkları yüzde 51.1, 12. basamak emekli aylıkları ise yüzde 38.8 oranında artırıldı.

2004 yılında yıllık tüketici enflasyonu yüzde 9.35 oldu. Hükümet 2003’te her ay yapılan sosyal destek ödemelerini emekli aylıklarına dahil etti ve ocak-temmuz aylarında yüzde 10’ar oranında artış yaptı.

Yıllık enflasyonun yüzde 7.72 olduğu 2005 yılında ise 6 aylık dönemlerde yüzde 6’şar oranında artış gerçekleştirildi.

2010 ve 2011 yıllarında da düşük emekli aylıklarını artırmak amacıyla refah payı verildi. Yıllık enflasyonun yüzde 6.40 olduğu 2010 yılında SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarına seyyanen 60 TL artış yapıldı. Yüksek aylık alanlara ise normal enflasyon oranında artış yansıtıldı.

2011 yılında enflasyon yüzde 10,45 oldu. Hükümet 2011 yılında da SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarına ocak ayında seyyanen 60 TL artış yaptı.

SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarına 2015 yılı temmuz ayında kademeli olarak seyyanen zam yapıldı. Yüzde 4.76’lık artış sonrasında emekli aylığı 1000 TL’nin altında olanlara 100 TL, 1000 TL’nin üstünde olanlara da 1.100 TL’yi geçmeyecek tutarda ayrıca seyyanen zam verildi.

2016 ocak ayından itibaren ise SSK ve BAĞ-KUR emeklilerine ödenen aylıklar yüzde 3.86 oranında enflasyon oranında artırıldıktan sonra aylık sınırlaması olmaksızın tüm aylıklara 100 TL seyyanen zam ilave edildi. 2016 yılında ilk defa emekli olanlar da 100 TL’lik seyyanen artıştan yararlandırıldı.

Emekli aylıklarına nasıl bir zam yapılacağı henüz belli değil. Kademeli olarak seyyanen ve yüzdelik zammı içeren bir düzenleme olabilir.

Ancak, özellikle 2021 yılından sonra hızla artan enflasyon ve buna bağlı olarak emekli aylıklarındaki iyileştirmelerin daha çok alt sınır aylığının yükseltilmesi suretiyle yapılması nedeniyle emekli aylıkları ile ödenen primler arasındaki bağ ortadan kalktı. Yüksek kazanç üzerinden prim yatırarak uzun süre çalışan kişi ile asgari ücret üzerinden prim yatırıp asgari prim günüyle emekli olanların aylıkları arasında fark kayboldu. Emekli aylıklarında kalıcı bir iyileştirme yapılabilmesi için aylık bağlama sisteminin tümüyle gözden geçirilmesi, külfet – nimet dengesini kuracak, uzun süre ve yüksek prim ödeyerek çalışmayı ödüllendirecek bir sistemin kurgulanması kaçınılmaz hale gelmiştir.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, kamuoyuna emekliye zamla ilgili açıklamanın ilk kabine toplantısı sonrasında yapılacağını açıkladı. Ancak, Erdoğan’ın konuşmasında “bu yıl sonuna doğru” ifadesini kullanması nedeniyle emekliye refah zammının ocak ayından itibaren uygulanması bekleniyor.