En büyük pay ulaşım projelerine ayrıldı

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin 2025 Mali Yılı Bütçesi ve İzleyen Yıllar Bütçesi, kasım ayı olağan meclis toplantısının 6’ncı birleşiminde kabul edildi. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin 2025 yılı bütçesi 91 milyar 300 milyon TL olarak kabul edildi. 2025 yılı bütçesinin 3’te 1’inden (yüzde 34,38) fazlasına denk gelen 31 milyar 392 milyon TL’lik kısım yatırımlara ayrıldı. 

Raylı sistemlere aslan payı 

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin 2025 yılı bütçesinde en büyük pay, raylı sistem yatırımlarına ayrıldı. Raylı Sistem Dairesi Başkanlığı bütçenin yüzde 13,5’lik kısmına denk gelen 12 milyar 350 milyon TL’lik paya sahip oldu. Bu payın 10 milyar 400 milyon TL’lik kısmının, yapımı devam eden Buca Metrosu için kullanılması planlanıyor. Mevcut çalışmalarda yüzde 35 ilerlemenin sağlandığı Buca Metrosu’nda, 2025 yılı sonuna kadar tünel çalışmalarının tamamlanması hedefleniyor. Raylı Sistem Dairesi, bütçenin kalan kısmıyla ise İZBAN hattı üzeri karayolu ve yaya alt/üst geçitlerinin yapılması, İZBAN’ın geliştirilmesi ve ilave hatların yapılması, İzmir Metro ve İzmir Tramvay hatlarının modernizasyonu ve yenilemesi, yeni tramvay hatlarının yapımı, raylı sistem araç depolama tesisinin yapımı gibi pek çok faaliyet yürütecek.

İzmir’in ulaşım altyapısı güçlendiriliyor

Bütçede raylı sistemlerin ardından en büyük pay, Başkan Tugay’ın göreve gelir gelmez seferberlik başlattığı asfalt ve yol çalışmalarının oldu. 8 milyar 823 milyon TL’lik paya sahip Fen İşleri Dairesi Başkanlığı bütçesinde asfalt kaplama, yol bakım, onarım ve düzenleme faaliyetlerine 4 milyar 500 milyon TL, yapımında büyük ilerleme sağlanan Buca Onat Tünelleri’ne 1 milyar 500 milyon TL, taşıt ve yaya alt-üst geçit yapımı için 618 milyon TL, Mürselpaşa Caddesi-Zafer Payzın Köprülü Kavşağı projeleri için 460 milyon TL ayrıldı. 

Fen İşleri Dairesi bütçe doğrultusunda 2025 yılında 1 milyon 300 bin ton asfaltın dökülmesi, 1 milyon 250 bin metrekare arazi yolunun kaplanması, kırsalda 1 milyon 430 bin metre yolda iyileştirme yapılması, 900 bin metre yolun parke ile kaplanması başta olmak üzere kentin yaşam konforunu artıracak bakım onarım, altyapı gibi faaliyetler yürütmeye devam edecek.

Ulaşım Dairesi Başkanlığı’na ayrılan 2 milyar 699 milyon TL’lik payda ise akıllı trafik yönetim sistemleri, deniz ulaşımı ve toplu ulaşımın geliştirilmesi, trafik ekipmanlarının bakımı, sürdürülebilir ulaşım faaliyetleri, yeni yaya bölgelerinin oluşturulması gibi çok sayıda çalışmanın hayata geçirilmesi hedefleniyor. 

Sosyal Hizmetler’de en büyük pay çocukların 

Sosyal Hizmetler Dairesi Başkanlığı’nın 4 milyar 280 milyon TL’lik bütçesinde en büyük pay çocuklar için kullanılacak. Çocuk gelişimi, çocuk hakları ve çocuk katılımını destekleyici çalışmaların yürütülmesi için 815 milyon TL,  Süt Kuzusu projesi için 252 milyon TL, erken çocukluk dönemini destekleyecek İzmir 95 Projesi için ise 44 milyon 850 bin TL’lik pay bütçede yerini aldı. 2025 yılı bütçesinde, İzmir genelindeki ihtiyaç sahipleri 788 milyon 964 bin TL’lik, ihtiyaç sahibi öğrencilere 97 milyon 821 bin TL’lik ayni ve nakdi yardım yapılması planlandı. 
İzmir Büyükşehir Belediyesi 2025 yılında 5 milyon 475 bin kişilik sıcak yemeği ihtiyaç sahiplerine ulaştırmayı hedefliyor.  Engelli bütçesi ise 2024 yılına oranla 2 buçuk kat artırıldı. Evde bakım hizmetlerinin yürütülmesi için ise 333 milyon 425 bin TL ayrıldı. 

Karşıyaka Zübeyde Hanım Stadı ve yeni tesisler 

İzmir Büyükşehir Belediyesi, Başkan Tugay’ın sözünü verdiği üzere kente yeni tesislerin kazandırılması için de 2025 yılı bütçesinde önemli yer ayırdı. Yapı İşleri Dairesi Başkanlığı’nın 3 milyar 357 milyon TL’lik bütçesinin içerisinde Karşıyaka Zübeyde Hanım Stadı’nın yapımı için 200 milyon TL’lik paya yer verildi. 

Karşıyaka Stadı’nın yanı sıra çeşitli ilçelerde yapılacak spor tesis ve kompleksleri için 70 milyon TL ayrıldı. Yapı İşleri Dairesi’nin bütçedeki planlamaları arasında, Kemeraltı ve çevresi başta olmak üzere kent genelindeki üst yapı işleri, yeni belediye tesisleri ve mevcut tesislerin bakımı, mezarlık alanlarının düzenlenmesi, hayvan bakımevi ve otopark yapımı, yenilenebilir enerji santrali kurulumu gibi pek çok faaliyet bulunuyor.  

İzmir İtfaiyesi 86 araç, 17 bina ve 157 personelle güçlendirilecek 

Başkan Tugay’ın geçtiğimiz yaz İzmir’de yaşanan orman yangınlarında belediyenin yetkisi dışında kalan alanlara müdahalenin yetersiz kalması nedeniyle İzmir İtfaiyesi’nin kapasitesinin artırılması için verdiği talimat sonrası İtfaiye Dairesi Başkanlığı’nın bütçedeki payı artırıldı.  2025 yılı bütçesinde İtfaiye Dairesi Başkanlığı’na 2 milyar 778 milyon TL’lik pay ayrıldı. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na verdiği izin doğrultusunda İzmir İtfaiyesi 86 yeni araçla filosunu güçlendirecek. Bütçe, yeni alımı yapılması planlanan 157 personel için ekipman giderleri, mevcut itfaiye ekipman ve binalarının revizesi gibi çalışmalar yapılacak. İtfaiye bütçesinin yanı sıra İzmir Büyükşehir Belediyesi Yapı İşleri Dairesi Başkanlığı’nın bütçesinden ise 17 adet yeni itfaiye binasını kente kazandıracak.  

Harmandalı’ya 200 milyon liralık iyileştirme çalışması 

İzmir’in yeşil ve çevreci yatırımları kapsamında ise İzmir Büyükşehir Belediyesi Park ve Bahçeler Dairesi Başkanlığı için ayrılan 2 milyar 443 milyon TL’lik bütçede kentsel ve kırsal açık yeşil alanlar projesi, dinlenme ve spor alanları, bitkisel atıkların değerlendirilmesi gibi projeler yer aldı. İklim Değişikliği ve Sıfır Atık Dairesi Başkanlığı’nın 3 milyar 757 milyon TL’lik bütçesinde 200 milyon TL’lik kısım Harmandalı Atık Depolama Sahası zemin iyileştirme faaliyetlerine ayrılırken,  Atık Yakma Ve Enerji Üretim Tesisi Projelerine yer verildi.

Kırsalda üreticiye tam destek 

İzmir Büyükşehir Belediyesi, Tarımsal Hizmetler Dairesi Başkanlığı’na 756 milyon 867 bin TL’lik pay ayırdı. Tarımsal Hizmetler Dairesi, 2025 yılı planlamasında 15 bin üreticiye 300 bin fidanın dağıtılması, 7 bin üreticiye eğitim desteklerinin verilmesi. Tarımsal sulama için 5 adet temel sondaj yapımı, bin 500 adet hayvanın üreticiye dağıtılması, 80 hayvan içme suyu göleti, 2 sulama göleti yapımı başta olmak üzere kırsalı kalkındıracak çok sayıda proje yer alıyor. 

ESHOT filosuna, 100’ü elektrikli toplam 620 yeni otobüs

İzmir Büyükşehir Belediyesi ESHOT Genel Müdürlüğü’nün 2025 yılı Bütçe ve Performans Programı, belediye meclisinde 2010 yılından sonra ilk defa oy birliğiyle kabul edildi.

Kurumun 2025 yılı gider bütçesi 24 milyar 200 milyon TL; gelir bütçesi ise 13 milyar 300 milyon TL olarak öngörüldü. ESHOT, yeni yılda 120 otobüsü filosuna dahil edecek. 100’ü elektrikli toplam 500 otobüs alımı için de ihale sürecini başlatacak. Meclis oturumunda Büyükşehir’in yaptığı sübvansiyona dikkat çeken Başkan Dr.  Cemil Tugay, “Bilet gelirleri, toplam giderlerin neredeyse 4’te 1’ini karşılıyor” dedi. 

İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nin kasım ayı 6’ncı birleşiminde, ESHOT Genel Müdürlüğü’nün 2025 yılı Bütçe ve Performans Programı da görüşüldü. ESHOT’un 2025 yılı bütçesi 24 milyar 200 milyon TL; gider bütçesi ise 13 milyar 300 milyon TL olarak belirlendi. ESHOT’un projelerle dolu bütçesi 2010 yılından beri 14 yıl sonra ilk defa oy birliğiyle kabul edildi. 

“Taleplerin hepsini karşılamaya çalışıyoruz”

Meclis oturumunda konuşan İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Cemil Tugay, “Toplu ulaşımı ESHOT bazlı planlarken bize gelen çok fazla yeni talep var. Bu talepleri karşılayacak yeni hatlar konması lazım. Otobüslerimiz aslında yaşça genç. Türkiye ortalamasına göre 5 yaş daha genç. Buna rağmen mümkün olan en yeni otobüslerle hizmet vereceğiz. Büyükşehir olunca köylerin hepsi büyük ölçüde otobüs istiyorlar haklı olarak. Bu taleplerin hepsini karşılamaya çalışıyoruz. Çok ciddi bir hat artışı var.  620 araç alımı hedeflendi. Bunların 2025 yılında 500 civarında alımını hesaplayıp bütçeye koyduk. İhalesi yapılacak ve nitelikli otobüsler alınacak” diye konuştu. 

“Gelirler giderlerin 4’te 1’ini karşılıyor”

ESHOT’un Türkiye’nin ekonomik kriz ortamına karşı İzmirlilerin cebinden çıkan paranın en düşük seviyede tutulmaya çalışıldığını ifade eden Başkan Dr. Cemil Tugay, “ESHOT’un bilet gelirinin çok üzerinde bir gideri yani sübvansiyonu var. Burada önemli kalemlerden birisi akaryakıt gideri. Bilet gelirleri, toplam giderlerin neredeyse 4’te 1’ini karşılıyor. Böyle bir tablo var. Son yaptığımız artış olmasaydı Türkiye’nin en ucuz toplu ulaşımını yapan belediyeydik. 2024 yılında ESHOT’un yatırımlarında yüzde 17,75’lik bir oran varken 2025 yılında 21,23’e çıkardık bu oranı” dedi. 

“Havamızı kirletmeyen araçlarla toplu ulaşım istiyoruz”

Başkan Tugay, “Akaryakıt giderini hem mali yönden azaltmak için hem de çevreci otobüslerimizin olması için dönüşümlerin ve elektrikli araçların artırılması planlanıyor. Çok geniş kapsamla arkadaşlarımız troleybüs ya da trambüs adı verilen bazı yeni elektrikli araçlar dahil olmak üzere hatta hidrojen yakıtlı araçlar hakkında konuştuk. Bu tür çalışmaları artırmaya çalışıyoruz. İstiyoruz ki havamızı kirletmeyen, karbon emisyonuna fazla neden olmayan toplu taşıma alternatifimiz olsun. Tabi ki raylı sistem projeleri geliştirilecek ama elimizdeki otobüsleri en verimli şekilde kullanmak için çaba gösteriyoruz” diye konuştu. 

“İZTAŞIT ocak ayında Bayındır’da”

Başkan Tugay, “Bizim göreve gelişimizden beri 20 yeni hat tanımlamışız. 10 bin 930 durağımız var. Bu durakların yapımı, bakımı bile çok ciddi bir iş. 2024 yılında 139 otobüsümüzü baştan sona yeniledik. İZTAŞIT projemizi insanlarımız seviyor, istiyor. Gerçekten ihtiyacı olan yerlerde İZTAŞIT çalışması yapıyoruz. Ocak ayından itibaren Bayındır sisteme katılacak. 6 ilçede çalışmalarımız devam edecek 2025 yılı içinde 100 adet elektrikli otobüs alımı yapacağız. ESHOT’taki şoför arkadaşlarımızın mesleki gelişimi adına eğitimlerimiz oluyor. Hizmet kalitemizin artacağından eminim.  ESHOT’taki tüm arkadaşlarıma teşekkür ediyorum” şeklinde konuştu. 

Yeni yılda 120 otobüs geliyor

Kentin dört bir yanına eşit hizmet hedefi doğrultusunda bu yıl 23 solo otobüsü filosuna dahil eden ESHOT, 2025 yılında 120 otobüs alımı daha yapacak. İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Cemil Tugay’ın talimatıyla 22 solo otobüs ve 20 midibüs olmak üzere toplam 42 araç, yeni yılın ilk çeyreğinde ESHOT filosuna katılacak. 48 solo otobüs ile 30 midibüs de yine 2025 yılı içinde filoya dahil olacak. Böylece 2025 yılında ESHOT filosuna dahil olacak yeni araç sayısı 120’yi bulacak. 

Dijital kamera aynaları, şoförlerin anlık duygu durum analizi yapabilen güvenlik sistemleri, yolcu bilgilendirme ekranları ve daha fazla şarj noktası gibi yeniliklere sahip olacak bu araçlar, yolculuk konforunu daha da artıracak. 

500 otobüs için ihaleye çıkılacak

ESHOT Genel Müdürlüğü, 2025 yılında 200 adet solo ve 200 adet körüklü otobüsün yanı sıra 100 adet elektrikli otobüsün alımı için de ihaleye çıkacak. Yeni otobüslerin gelişine paralel olarak, 15 yaşın üzerinde olan ve artık işletme verimliliği bulunmayan 557 otobüs ise envanterden düşülecek. Böylece ESHOT filosundaki otobüs sayısı 1740 olacak ve filo yaş ortalaması 10,14’ten ‘6’ bandına çekilecek. 

Halen İzmir’de toplu ulaşım binişlerinin yüzde 62,5’i otobüslere yapılıyor. ESHOT otobüslerine yapılan binişlerin oranı yüzde 46,8 iken; İZULAŞ’ın payı yüzde 10,5; İZTAŞIT araçlarının payı ise yüzde 5,2 olarak gerçekleşiyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin planladığı raylı sistem yatırımlarının hayata geçmesiyle toplu ulaşımda lastik tekerlekli araçların payının düşmesi hedefleniyor. 

Her gün 10 dünya turu kadar sefer

ESHOT, halen 1677 araçla toplu taşıma hizmeti veriyor. İZULAŞ (313 araç) ve İZTAŞIT (203 araç) otobüsleri de hesaba katıldığında İzmirlilere hizmet sunan faal durumdaki otobüs sayısının 2 bin 193 olduğu görülüyor. Lastik tekerlekli toplu ulaşım hizmetinin hat ve sefer planlamaları ESHOT tarafından yapılıyor. Bugün, kent genelinde, yıl boyunca kesintisiz olarak; 437 adet hatta, her gün 1700’den fazla otobüs, toplam 27 bin 663 servis yapıyor. Tüm otobüslerin, günde yaptığı toplam kilometre 403 bin 932’yi buluyor. Bu rakam, otobüslerin her gün dünyanın çevresini 10 defadan fazla dolaşacak kadar yol yaptığını gösteriyor. 

Telemetri sistemi: Önleyici bakım ile güvenlik ve tasarruf

ESHOT, yeni dönemde kurumsal işleyişini ve toplu ulaşım hizmetini, dijital bilgi teknolojileriyle geliştirmeye devam edecek. Toplam 1198 otobüse monte edilen telemetri cihazları sayesinde araçlardan anlık olarak dijital veriler alınmaya başlanacak. Olası arızalar önceden tespit edilerek araca hızla müdahale edilecek. Önleyici bakım sayesinde hem yolcu ve trafik güvenliği daha fazla sağlanacak hem de büyük tutarlı arızalar engellenecek. Böylece seferdeki otobüs sayısı maksimum ölçekte planlanabilecek; yedek parça ve işgücü maliyetlerinin yanı sıra zamandan da tasarruf edilecek.

Geliştirilecek yazılım ile otobüs doluluk oranları ESHOT Mobil uygulamasından paylaşılacak. Yolcular, bu bilgileri kontrol ederek yolculuklarını planlayabilecek. Ayrıca yazılım sayesinde sürücü alışkanlıkları da tespit edilecek; sürücü odaklı eğitim tekrarları yapılacak. Bu da trafik güvenliğine katkı sunacak.

Rölanti kontrolüyle yılda 750 bin litre akaryakıt tasarrufu

ESHOT Genel Müdürlüğü, ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi (EnYS) standardı kapsamında, Gediz Atölye ve Garaj Tesisleri’ndeki organizasyonların enerji verimliliğini sağlamaya yönelik çalışmalar da yürütmeye başladı. Bu çerçevede; Telemetri Sistemi’nin de yardımıyla ilk etapta 364 otobüsün rölantide gereksiz çalışmasını önlemek amacıyla çalışma modeli geliştirildi. Araç başına günlük rölanti süresi 77 dakikadan 42 dakikaya düşürüldü. Rölantide tüketilen akaryakıt miktarı ise 626 bin 245 litreden, 422 bin 684 litreye geriledi. 203 bin 572 litrelik akaryakıt tasarrufu sayesinde, yaklaşık 9,2 milyon TL tasarruf sağlandı. 1331 ağacın üretebileceği oksijene karşılık gelen 550 ton karbondioksit salınımının da önüne geçildi. Telemetri cihazı 834 otobüse daha takıldı ve rölanti tasarruf modeli 1198 araçta uygulanmaya başlandı. Böylece yıllık ortalama 750 bin litrelik akaryakıt tasarrufu sağlanması öngörülüyor.

Bir çevreci tasarruf hamlesi daha

Garanti kapsamı dışındaki araçlarda kullanılan, yolcu ve trafik güvenliğini riske atmayan iki bine yakın yedek parçayı kendi atölyelerinde üreterek yılda 150 milyon TL’ye yakın tasarruf sağlayan ESHOT Genel Müdürlüğü, bir tasarruf kalemi daha üretti. Kurum, filosundaki, Euro 6 Emisyon Standartları’na uygun dizel motorlu araçların partikül filtrelerini (DPF) kendi imkanlarıyla temizlemeye başladı. Bu işlem için 350 bin TL’lik yatırımla alınan DPF fırını, tek seferde üç partikül filtresini temizleyebiliyor. Temizlenen ve yeniden araçlara monte edilen filtreler yüzde 100 verimlilikle çalışıyor. Böylece Euro 6 Emisyon Standartları’nın gereklilikleri karşılanarak zararlı gaz salımı minimize ediliyor. Ayrıca motor performansları da artıyor. Garanti kapsamı dışındaki otobüsler için yapılan bu işlem sayesinde ESHOT, yılda 6 milyon TL’lik tasarruf sağlayacak. 

Filo Takip ve Yönetim Uygulaması 

Ulaşım alanında filo yönetim süreçlerini dijitalleştirme, optimize etme ve verimliliği artırma ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla geliştirilen “Filo Takip ve Yönetim Uygulaması” da kısa süre içinde faydalarını göstermeye başlayacak. Uygulama sayesinde filodaki tüm araçların anlık konum takibi, hız ve güzergâh ihlalleri, geçmiş izleme ve durak bazlı analizlerle temel operasyonel izleme ve raporlama süreçleri yapılacak.  
Merkezden yönetim, sefer planlaması, şoför kart takibi, GPS yedekleme ve sefer bilgileri güncellemeleriyle genişletilmiş bir filo yönetim sistemi kurulacak. Otomatik sefer başlatma, konum verisi toplama, akıllı durak panosu yönetimi, kaza raporlaması ise gelecekte sistemin geliştirilmesi ile hayata geçirilecek. Çalışan performansı artırılacak; vatandaşlara daha güvenli, zamanında ve sürdürülebilir ulaşım hizmeti sunulacak. Araçların izlenmesi, raporlanması ve analiz edilmesi sayesinde daha etkili filo yönetimi, hizmet kalitesinde artış ve operasyonel verimlilik hedefleniyor. 

Eşitliğe Sür Projesi

ESHOT, Fransız Kalkınma Ajansı’nın 100 bin Euro’luk hibe desteğiyle Eşitliğe Sür Projesi’ni de hayata geçiriyor. Projenin imzaları Temmuz ayında atılmıştı. Bu çerçevede 120 kadın şoför adayı, teorik ve pratik eğitim süreçlerine alınacak. Başarılı olanlar ESHOT’ta otobüs şoförü olarak görev yapmaya başlayacak. Kurum bünyesinde, son alımlarla birlikte 214 kadın şoför görev yapıyor. 

Yeni GES projeleri yolda

Çevreci yatırımlarına 7 yıl önce başlayan ESHOT, Karşıyaka Ataşehir ve Gediz garajlarının çatılarında yeni GES projelerini de hayata geçirecek. Bu yatırımlarla, yıllık yaklaşık 4 milyon 260 bin kilovat/saat elektrik enerjisi üretilecek. Böylece ESHOT faaliyetlerinin tamamında ihtiyaç duyulan yıllık elektrik enerjisinin yüzde 62’si güneşten elde edilecek. Bu da önemli ölçekte maliyet tasarrufu sağlayacak.

Gediz Atölye ve Garaj Tesisleri’nin 10 bin metrekarelik çatı alanında 7 yıl önce hayata geçirilen Güneş Enerjisi Santrali, ESHOT’un halen sahip olduğu 20 elektrikli otobüsün yüzde 100 şarjını ve atölyenin enerji ihtiyacının bir bölümünü karşılıyor.