En kötü senaryo! Aşı asla geliştirilmezse ne olacak'

Dünya genelinde yeni tip corona virüs (Covid-19) vakalarının sayısı 3 buçuk milyonu aşarken, yaklaşık 250 bin kişinin ölümüne neden salgına karşı bilim insanlarının çalışmaları hız kesmeden devam ediyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün son açıklamasına göre dünya genelinde Covid-19’a karşı 83 aşı geliştiriliyor. ABD, İngiltere, Çin ve Avrupa’da potansiyel 8 aşının insanlar üzerinde deneyleri başlarken, Oxford Üniversitesi tarafından geliştirilen aşının haziran ayında ilk sonuçlarının alınmasının ardından dağıtılabileceği duyuruldu.

Öte yandan, dünyadaki aşı çalışmaları umut verici olsa da bilim insanları bir aşının geliştirilmesinin en az 12 ile 18 ay sürebileceğini daha önce açıklamış, dünya yan etkileri yeterince test edilmemiş aşıların sonuçları ile önceli yıllarda birkaç kez yüzleşmişti.

Ancak, yeni tip corona virüse ilşkin şu anda geliştirilmiş hiçbir aşı bulunmuyor ve geliştirilememe ihtimali de var.

TOPLUMLAR HER AN YENİ BİR KARANTİNAYA HAZIR OLMALI

Bu yüzden toplumların, Covid-19 ile birlikte yaşamayı öğrenmesi gerekiyor.

CNN’in haberine göre aşı çalışmaları hakkında dünya politikacılarının halka nadir açıkladığı durumlardan biri.  Fakat bu olasılık birçok bilim insanı tarafından çok ciddiye alınıyor. Çünkü günümüzde hala AIDS, SARS, Lassa Humması ve MERS gibi birçok ölümcül hastalığın aşısı bulunmuyor. Uzmanlara göre aşıya bel bağlamadan önce şehirlerin kademeli olarak açılması ve testlerin ve fiziksel takibin hayatın bir parçası haline gelmesi gerekiyor. Bu yüzden şehirler yavaş yavaş açılacak ama yeni bir salgın dalgasının ortaya çıkması halinde bir anda yeniden farklı ölçeklerde karantina tedbirlerinin devreye sokulması ihtimali hep olacak. Covid-19 karşı çeşitli  tedaviler geliştirilebilir, ancak hastalık asemptomatik insanlar tarafından her yıl tekrar ortaya çıkabilir. Tedbirler yeterince ciddiye alınmazsa ölüm grafiği her yıl yukarıya doğru yükselebilir.

VİRÜSLE YAŞAMAK İÇİN TOPLUM SÖZLEŞMESİ ÇAĞRISI

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) elçisi ve Londra’daki Imperial College’dan küresel sağlık uzmanı olan Profesör David Nabarro, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Hala aşısını bulamadığımız virüsler var. Covid-19 için bir aşı olacağına veya bu aşının etkinlik ve güvenlik testlerini geçeceğine dair kesin bir varsayımda bulunamayız. Bütün toplumların, sabit bir tehdit olarak corona virüsten  korunduğu ve toplumsal hayat ile ekonomik faaliyetlerin virüs içimizdeyken devam edebildiği bir pozisyon almaları hayati önemde”açıklamasını yaptı. Nabarro, “Aşının geliştirilmemesi ihtimaline karşın Covid-19 ile birlikte yaşamaya çalışmamız kesinlikle hayati önem taşıyor” diyerek yeni ‘bir toplum sözleşmesi’ çağrısında bulundu.  

Bununla birlikte, bazı bilim insanları yeni tip corona virüsün  AIDS ve sıtma gibi önceki hastalıkların aksine çok hızlı mutasyon geçirmediğinden bir aşının geliştirilebileceği konusundan emin. ABD Ulusal Alerji ve Enfeksiyon Hastalıkları Enstitüsü direktörü Dr. Anthony Fauci de dahil olmak üzere birçoğu, bunun bir yıldan 18 aya kadar olabileceğini öne sürüyor. İngiltere Baş Tıbbi Memuru Chris Whitty gibi diğer figürler, ise aşının bir yılda geliştirilebileceğine inanıyor.

"18 AY İÇİNDE DAHA ÖNCE HİÇBİR AŞI GELİŞTİRİLEMEDİ"

Ancak bir aşı geliştirilse bile, bu zaman dilimlerinden herhangi birinde meyvesi  daha önce hiç elde edilmemiş bir başarı olacak. ABD’deki Baylor Tıp Fakültesi Ulusal Tropikal Tıp Okulu Dekanı Dr. Peter Hotez, "Şimidye değin 18 ay içinde hiçbir aşı geliştirilmedi. Bulunursa çok saşırırım. Bu imkansız olduğu anlamına gelmiyor, ama oldukça sıradışı bir başarı olur. Bizim bu yüzden A planına ve B planına ihtiyacımız var” dedi.

NEREDEYSE 40 YILDIR AIDS'İN AŞISI YOK

1984 yılında, ABD Sağlık ve İnsan Hizmetleri Bakanı Margaret Heckler Washington’daki bir basın toplantısında, bilim insanlarının  daha sonra HIV olarak duyurulacak bir virüsü başarıyla tanımladıklarını açıkladı ve önleyici bir aşının test için hazır olduğunu söyledi. Yaklaşık kırk yıl ve 32 milyon ölümden sonra dünya hala bir AIDS aşısı bekliyor.

Aşı çalışmalarındaki zorluklar HIV / AIDS'in doğasıyla başladı. Bulaşıcı Hastalıklar  Uzmanı Paul Offit, "İnfluenza kendisini bir yıldan diğerine değiştirebilir, böylece bir önceki yıl doğal enfeksiyon veya bağışıklama ertesi yıl sizi etkilemez. HIV bunu tek bir enfeksiyon sırasında yapar yani içinizde mutasyona uğramaya devam ediyor, bu yüzden size binlerce farklı HIV zinciri bulaşmış gibi oluyor ve mutasyon geçirirken bağışıklık sisteminizi de sakatlıyor” dedi.

SÜRÜ BAĞIŞIKLIĞI GERÇEKÇİ DEĞİL

Rota virüsüne karşı aşıyı geliştirilenlerden biri olan bulan  Offit , sürü bağışlıklığı tartışmaları hakkında ise,  bu tür bir bağışıklığın enfeksiyonun kendisiyle değil, aşıyla sağlanmasının önemine dikkat çakarek, "Toplumun büyük çoğunluğunun hastalanmadığı durumda bile Covid-19’un etkilerinin ağır olduğunu söyleyen Offit, “Kızamık mükemmel bir örnek. Aşılar yaygınlaşmadan önce, yılda 2 ile 3 milyon insan bu hastalığa yakalanıyordu. Covid-19’da da bu durum yaşanır” ifadelerini kullandı.

Öte yandan, bilim insanlarının gizemini çözemediği başka hastalıklar da var. DSÖ’ye göre, yılda 400 bin kişiye bulaşan dang humması için etkili bir aşı, on yıllardır bulunmamadı. 2017 yılında, hastalığın semptomlarını kötüleştirdiği tespit edildikten sonra bir aşının çalışması askıya alındı.

Benzer şekilde,  -rinovirüsler ve adenovirüsler için – corona virüsler gibi soğuk algınlığı semptomlarına neden olabilen türler içim aşı geliştirmek çok zor görülünüyor. İki adenovirüs hastalığını önlemek için sadece bir aşı var ve ticari olarak mevcut değil.

KARANTİNA UYGULAMALARI EKONOMİK VE POLİTİK OLARAK SÜRDÜRÜLEBİLİR DEĞİL

DSÖ Elçisi Nabarro, "Yüksek umutlarınız var ve umutlarınız kesik kesik," diyerek, yavaş ve acı verici bir aşı geliştirme sürecini anlatıyor: "Biyolojik sistemlerle uğraşıyoruz, mekanik sistemlerle uğraşmıyoruz. Bu gerçekten vücudun nasıl tepki verdiğine çok bağlı.”

Öte yandan, bir aşı üretilemezse, hayat şu an olduğu gibi kalmayacaktır. Çok çabuk normale dönülmeyebilir. Doktor Neal,  “Karantina uygulamaları ekonomik ve muhtemelen politik olarak sürdürülebilir değil. Yani virüsü  kontrol etmek için başka şeylere ihtiyacımız var” açıklamasını yaptı.

Bu durum ise hükümetlerin, Covid-19'un aşısı bulunana kadar geçen yıllar ya da 10 yıllar içinde yıllar veya on yıllar içinde de yeni bir toplumsal ve ekonomik yaşam tarzı belirlemesinden geçiyor.

EVDEN ÇALIŞMA YENİ NORMAL OLACAK 

Bunların bir yolu ise evden çalışmanın yeni normal haline gelmesi. Aşının bulumdapı senaryoda özellikle beyaz yakalılar için uzaktan çalışma bir standart haline gelecek. Grip/nezle gibi hastallıklara sahip olanlar işe gasla gitmeyecek ve ofisler fazla kalabalık olmayacak.