Hurma zeytininin gen haritası çıkarıldı

Özel bir mantar sayesinde dalda olgunlaşan ve halk arasında "hurma" olarak bilinen zeytin çeşidinin, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsündeki (İYTE) çalışmayla genetik olarak farklı bir tür olduğu saptandı.

Türkiye'de sadece Karaburun yarımadasında "erkence" olarak bilinen zeytin ağaçlarından hasat edilen hurma zeytiniyle ilgili Urla Belediyesinin talebiyle bilimsel çalışma yürütüldü. 

Zeytin ağaçlarının kuzey rüzgarlarına açık dallarında özel bir mantarın yardımıyla hurmalaşan meyvelerle ilgili yürütülen coğrafi işaret tescil çalışması kapsamında İYTE Moleküler Biyoloji Bölümü laboratuvarlarında gen araştırması yapıldı.

İYTE Moleküler Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sami Dog'anlar önderliğinde yapılan çalışmalar sonucu hurma zeytininin gen haritasının diğer zeytin türlerinden farklı olduğu tespit edildi. 

Doğanlar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsünden aldıkları Urla ve Karaburun yarımadasında 20 farklı yerde yetişen erkenci zeytinleri incelediklerini belirtti. 

Erkenci zeytininin dünyada İtalya ve Yunanistan'da da bulunduğunu ancak besin değerlerinin Türkiye'deki kadar yüksek olmadığını vurgulayan Doğanlar, şöyle konuştu:

"Zeytinin 5 tane genini barkod olarak kullandık. Bu genleri Türkiye'de yetişen diğer 20 çeşit zeytinle dizileme yaptık. Bu dizileme sonucunda çeşitleri birbirinden ayırt edecek DNA noktalarını belirledik. Erkenci zeytinin diğerlerine ne kadar benzediğini veya benzemediğine baktık. Araştırmalar sonucunda bölgeden toplanan 20 farklı erkence zeytinin diğer zeytin türlerine göre farklı çeşitte olduğunu tespit ettik." 

Hurma zeytininin denizden gelen kuzey rüzgarına maruz kaldığı için dalında olgunlaştığına dikkat çeken Doğanlar, tuzsuz olması dolayısıyla gerçek zeytin lezzetine sahip meyvenin çeşitli sağlık sorunları bulunanlarca tercih edildiğini söyledi. 

Erkence zeytinin üzerindeki meyvelerin hasat döneminde Phoma Oleae adındaki mantarla hurmalaştığını kaydeden Doğanlar, "Bu mantar, zeytindeki suyla temas edince meyveye acılık veren kimyasalları parçalıyor. Normal zeytinin hasat sonrası geçirmesi gereken süreci hurma zeytini özel bir mantar sayesinde ağaçta tamamlıyor. Dolayısıyla araştırmalar sonucu hurma zeytininin kendi içinde özgün, diğer çeşitlerden de genetik olarak farklı olduğunu tespit ettik. Bu zeytin diğer çeşitlerden türemiş ya da türetilmiş değil." ifadeleri kullandı. 

Fiyatı iki kat yüksek

Türkiye'de sadece Karaburun yarımadası üzerinde kısıtlı bir alanda yetişen hurma zeytini, rekoltesinin yıldan yıla farklılaşması nedeniyle düzenli bir geçim kaynağı oluşturamıyor.

Diğer zeytin türlerine göre yaklaşık 2-2,5 kat yüksek fiyatla satılan hurma zeytini, bünyesinde tuz barındırmadığı için tansiyon ve böbrek hastaları tarafından yoğun olarak tercih ediliyor. 

Hurma zeytininin kilogramı İzmir'de 15-20 liradan alıcı buluyor. (AA)