İzmir'de Kırım yemekleri rüzgarı esti

EGE POSTASI- İzmir Kırım Türkleri Yardım ve Kültür Dermeği’nin girişimiyle Konak Belediyesi’nin davet ettiği Kırımlı yemek ustası Sapiie Mienadzhiieva (Safiye Mynadji) hünerli elleriyle yaptığı yemeklerin dadına doyum olmadı. Hem İzmirli soydaşlarıyla tanışıp, akrabalarıyla hasret giderdi hem de burada Kırım yemeklerinin yapılışını dernek üyesi kadınlara öğretti. Ülkesinde Rus Dili ve Edebiyatı öğretmeni olan 58 yaşındaki Safiye Hanım, Özbekistan’da üniversitede ve çeşitli liselerde öğretmenlik yaptıktan sonra emekli olmuş ve boş oturmak yerine kendini Kırım Türklerinin ananevi lezzetlerine adamış. Kendi ilgisini çektiği için araştırmaya başladığı bu yolda öylesine ilerlemiş ve yol kat etmiş ki, zamanla işi haline gelmiş. İlk başlarda eş dost davetlerinde unutulmaya yüz tutmuş veya geleneksel tatları hazırlaması için teklifte bulunmuşlar. Derken iş büyümüş, düğünlerden istek almaya başlamış. Elinin hüneri ağızları şenlendirdikçe Safiye Hanım’ın yemekleri de adı da Nevruz şenliklerinin, vakıf yemeklerinin, bayramların, özel ve milli günlerin aranılanı olmuş. Bu başarı öyle eskilere de dayanmıyor. 3 yıllık başarı öyküsü onu hayal etmediği kadar aranılan bir yemek ustası kılmış.  Kendi deyimiyle ‘Kartanay, kartbabay’ yani ‘anneanne, babaanne’den aldığı yemek kültürünü eş dosttan başlayarak ülke geneline yaymaya başlamış. ‘Kıpırdarsan kır aşarsın’ (çalışırsan yol aşarsın) diyen Safiye Hanım’ın özlü sözleriyle de dünyaya bambaşka bir pencereden baktığını görüyoruz. “Boş durmak bana göre değil. Evde boş durmak yerine kendime iş edindim. Bu kadarını düşünmemiştim. Ama yaptığım işten memnunum. Kültürümüzün unutulmaya yüz tutmuş yemeklerini yeniden gün yüzüne çıkardım. Hatta bu yemeklerin kursunu veriyorum. Kültürümüzü, anneannelerimizin babaannelerimizin yemeklerini ne kadar kişi öğrenirse kültürümüz o kadar yaşar diye düşünüyorum” diyor Safiye Hanım.

35 yıldır evli olduğu eşiyle Kırım’ın Akbaş şehrinde kır hayatı yaşıyorlar. İki oğlu olduğunu söylüyor. Köy hayatı içinde hayvanlarıyla, ekip biçtikleriyle bahçeleriyle ve çocuklarıyla mutlu mesut bir yaşamları olduğunu söyleyen Safiye Hanım, ülkesindeki işsizlikten de yakınmadan edemiyor. “Bizim halkımız çok zengin değil ama ekmeğini taştan çıkartır. Emekli olduktan sonra bir köşeye çekilip oturabilirdim ama çalışmayı tercih ettim. Küçük oğlumla eşim tarla ve hayvanlarımızla uğraşıyor. Büyük oğlumun Hediye isminde bir yaşında kızı var. Geçinip gidiyoruz. Her şeye rağmen çok mutluyuz ve vatanımı çok seviyorum” diyor Safiye Hanım.

LEZZETLER BİZE ÇOK YAKIN

Bir aydır İzmir’de olan Safiye Hanım İzmir’deki Kırım Tatar Türklerine Konak Belediye Başkanı Dr. Hakan Tartan’ın desteği ile Eşrafpaşa Semt Merkezi’nde 10 gün yemek tarifleri dersi verdi. Bu derslerden birine biz de konuk olduk. Mönüde Umaç Çorbası, Hanım Böreği ve Kırım Kurabiyesi vardı.

Omaç Çorbası etli, patatesli, hamurlu, kıvamlı bir yemekti. Hanım Böreği ise; kıyma, patates ve soğandan hazırlanan iç ile yapılan ve buharda, özel tenceresi içinde pişen bir çeşit mantı. Yaklaşık 45 dakika buharda pişen börek, küçük dilimlere bölünerek mantı gibi üzerine sarımsaklı yoğurt dökülerek servis ediliyor. Lezzetler bizim kültürümüze, damağımıza çok yakın.

Kırım Kurabiyesi de bizim un kurabiyesine benzer bir lezzet. Aynı coğrafyanın içinde uzanan, temeli Osmanlı’ya dayanan yakın kültürleriz. Aynı ailenin bireyleriyiz hatta. Kırım Yarımadası’nın Türkleri onlar. Öyle olunca da gelenek göreneklerimiz, yemeklerimiz de birbirine çok benziyor. Kırım mutfağının hamur ve et ağırlıklı olduğunu söyleyen Safiye Hanım, burada kaldığı süre içinde de tarhana çorbasını, balığı, pirinç pilavını ve salatalarımızı çok beğendiğini; ülkesine döndüğünde bu yemekleri uygulayacağını, İzmir’i, Karşıyaka’yı ve sahili çok beğendiğini kaydetti.

Safiye Hanım, Konak Belediye Başkanı Dr. Hakan Tartan desteğiyle geldiği İzmir’de çok güzel günler geçirdiğini, pek çok yeni yemek öğrenmenin dışında yeni dostluklar da kurduğunu belirterek, Tartan’a teşekkür etti. Safiye Hanım, Başkan Tartan’ı memleketine davet etmeyi de ihmal etmedi.

İzmir’de yaşayan Kırım kökenli kadınlar 10 günlük kursta; kaşık aş çorbası, soğanlı kalakay (Bir çeşit salata), boynuzcuk (cevizli kurabiye), Alişke çorbası, kıymalı samsa, sebze salatası, kavurma biğrek, etli lahana çorbası, kuyruklu baklava, lolo kebap, Özbek pilavı gibi pek çok yemek, tatlı ve salatayı öğrendiler.   

UMAÇ ÇORBASI

MALZEMELER:

1 kg. yağsız kuşbaşı et (Koyun eti tercih edilir)

2 baş kuru soğan

100 gr. Tereyağı

4 adet olgun domates

2 adet çarliston biber

2 adet patates

Tuz, karabiber, kekik

Yeteri kadar su

HAMURU

25-300 gr. Un

1 yumurta

Sert bir hamur elde edilir.

YAPILIŞI:

Et minik minik doğranır. Yağ ve soğanla kavrulur. Soğanlar pembeleşince biber ve domates ilave edilir. Ardından minik minik adeta çentilmiş patatesler eklenir. Yeteri kadar tuz ve su ilave edilerek etler pişene kadar kaynatılır. Diğer tarafta hazırlanan sert  hamur rendenin iri tarafında arada bir hamur una batırılarak rendelenir. Unundan elenen hamur yavaş yavaş çorbaya katılır. Hamur pişene kadar sık sık karıştırılır. Gerekirse ilave su edilir. Kıvamlı bir çorba elde edilir.

HANIM BÖREĞİ

MALZEMELER

1 kg. un

4 yumurta

2-3 bardak tuzlu su (hamurun aldığı kadar su)

İÇ MALZEME:

Bir kilo yağsız kıyma

3-4 baş soğan

3-4 minik minik doğranmış patates

Tuz, karabiber

YAPILIŞI:

Tüm malzemeler karıştırılarak yavaş yavaş su ilave edilerek yoğrulur. 15 dakika dinlendirilir. 8 beze yapılır. İncecik açılan hamura eritilmiş tereyağı sürülür. İç malzeme yayılarak rulo yapılır. Özel, üç katlı mantı tenceresinde buharda 50 dakika kadar pişirilir. Tencereden çıkarılan börekler, küçük parçalara ayrılarak, üzerine yoğurt dökülerek servis yapılır. İsteğe göre sarımsak ilave edilebilir. Salçalı, tereyağlı sos da gezdirilebilir.

***

KIRIM KURABİYESİ

MALZEMELER

400 gr. Tereyağı

1 yemek kaşığı votka veya (1 yumurta beyazı)

400 gr. Pudra şekeri

 YAPILIŞI:

 Tereyağı (Tereyağı bir gün önceden eritilmiş ve üzerindeki köpüğü alınarak dondurulmuş olması gerekli) pudra şekeri ve votka (veya bir yumurta beyazı) beyazlaşana kadar hızlı bir şekilde karıştırılır. (Bu aşama mikser ile yapılabilir) Krema kıvamına gelmeli. Aldığı kadar un ilave edilerek ele yapışmayana kadar yoğrulur. 8 parya ayrılır ve 1 cm. kalınlığında açılır. Çatalla hafifçe çizilir. Bir parmak genişliğinde şeritler halinde kesilen dilimler verev kesilerek küçük küçük parçalara ayrılır. Küçük verev parçalar birleştirilerek ‘V’ şekli verilir. Birleşme yerlerine karanfil saplanır. Bütün hamur bu şekilde bitirilir.  120 derece, alt üst olacak şekilde pembeleşene kadar (15 dakika) pişirilir. Ilıyınca pudra şekerine bulanır.