Kooperatif başkanlarından 'dönüşüm' eleştirilerine yanıt: Kimseye bir şey satmıyoruz

TENZİLE AŞÇI/EGEPOSTASI- İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin kentsel dönüşüm projelerinde uyguladığı İZBETON ve kooperatif formülü ortaklığına ilişkin tartışmalar devam ediyor.

İzmir Büyükşehir Belediyesi kent genelinde riskli yapıların dönüşümü için iştiraklerinden İZBETON'a yetki vermiş ve kentin birçok yerinde dönüşüm çalışmaları başlamıştı. Süreç içinde yetki alanı genişleyen İZBETON da dönüşüm için yeni bir alternatif bulunmuş ve iş insanlarının oluşturduğu kooperatif modeli uygulanmaya başlanmıştı. Gaziemir, Ege Mahallesi, Uzundere, Ballıkuyu, Çiğli-Güzeltepe ve Karşıyaka-Örnekköy gibi alanlardaki dönüşüm işini İZBETON kooperatiflere devrederken ortaya çıkan formül, muhalefet tarafından “hukuka uygun olmadığı” gerekçesiyle eleştirilmişti.

Öte yandan; iş dünyası insanları, kentsel dönüşüm modeline ilişkin ortaya çıkan iddialara yanıt vermek ve yanlış algıları düzeltmek amacıyla bir basın açıklaması düzenledi.

Açıklamaya, İş dünyası konut yapı kooperatifi Halil Kelli, İş Dünyası Uzundere Kooperatifi Yönetim Kurulu Üyesi Ahmet Zeybek, İş İnsanları Gaziemir Yapı Konut Kooperatifi Başkanı Serdar Deniz, İzmir Merkez Toplu İşyeri Yapı Kooperatifi Başkanı Melih Tandoğan, İş Dünyası Uzundere Kooperatifi Başkanı İrfan Erol, İşadamları Konut Yapı Kooperatifi Başkanı Çetin Güvercin, İş İnsanları Örnekköy Kooperatif Başkanı Şenol Arslanoğlu, Batı Koop Estabel Yapı Kooperatif Başkanı Bilgin Dağlı katıldı.

 “KENTSEL DÖNÜŞÜM KOOPERATİFSİZ OLMAZ”

Açıklamanın başında kooperatif modelinin ortaya çıkışına ilişkin bilgi veren BATI KOOP Başkanı Halil Kurt, kentsel dönüşümün kooperatifsiz olamayacağını belirtti ve “Bildiğiniz gibi Kısa adı Kentsel dönüşüm olan 6306 sayılı Afet riski altındaki alanların dönüştürülmesi hakkındaki yasanın 8. Maddesinde verilmiş olan yetkiyle İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 18 Ekim 2020 tarihli kararıyla İZBETON A.Ş ile düzenlenecek protokol ile konut inşaatlarının yaptırılmasına oy birliği ile karar vermiştir. 29 Aralık 2020 tarihinde Büyükşehir belediye başkanlığı ile İZBETON A.Ş arasında inşaat yapım protokolü düzenlenmiştir. Bu protokolün yapılmasından sonra kentsel dönüşüm alanlarının yapılaşma çalışmalarını üstlenen IZBETON A.Ş konutların yapımı için bir yandan alt yapı ve planlama çalışmalarını yürütmüştür. Bir yandan da üst yapı imalatlarını yürütecek yüklenici araştırması yapmıştır. Yaklaşık bir yıl süren araştırmalar, son dönemde yaşanan piyasa koşulları, yüksek enflasyon ve fiyat istikrarsızlıkları nedeniyle sonuçsuz kalmıştır. Bu aşamadan sonra Proje, Ruhsat ve alt yapı çalışmalarını tamamlayan IZBETON A.Ş. önce Örnekköy 3 ve 4. etap sonra da Gaziemir 1. etap üst yapı sözleşmelerini kooperatiflerle imzalamış bulunmaktadır. Batı Anadolu Konut Yapı Kooperatifleri Birliği BATI KOOP Olarak 2014 yılından beri çeşitli mecralarda dile getirdiğimiz Kentsel Dönüşüm kooperatifsiz olmaz savının bugün geldiğimiz nokta itibarıyla doğruluğunun kanıtlanması bizi mutlu etmiştir. Biz kentsel dönüşümün kooperatifleşme olmadan yapılamayacağını yıllardır anlattık. Kentsel dönüşüm kooperatifsiz olmaz. Kooperatif demek halk ve kamu yararı demektir.  Çünkü Kooperatif demek ortaklarının küçük birikimlerini büyük yatırımlara dönüştüren sosyal bir yapı demekti bu yapı sayesinde ev sahibi olmayı hayal edipte yüksek yapı ve arsa maliyetleri nedeniyle bu güne kadar başaramamış insanları ev sahibi yapmak demektir” dedi.

“KOOPERATİFLERİN KAZANDIĞI HER ŞEY…”

Kooperafi modelinde iş insanlarını “rant elde edeceği” eleştirilerine de yanıt veren Kurt, karı koopatif ortakları arasında bölüştürüldüğünü ifade etti ve “Kooperatiflerle şirketler arasındaki fark, şirketler yaptıkları işin rantını kendi kar hanelerine yazarlarken kooperatiflerin kazandığı her şey aidat ödeyen ortaklarına ait olmaktadır. Özellikle kentsel dönüşümde yıllardır çeşitli firmaların yaptıkları kentsel dönüşüm çalışmaları sonucunda binlerce, on binlerce kentsel dönüşüm mağdurları ortaya çıkmış hatta bunlar örgütlenerek dernekler kurarak sorunlarına çözüm aramak zorunda kalmışlardır. Oysa İzmir'de aynı sorunların ve sıkıntıların yaşanmaması adına önce İZBETON A.Ş ve kooperatif yapıya güvenerek onay veren İzmir Büyükşehir belediye başkanlığı Türkiye'ye örnek olacak bir hamle başlatmış bulunmaktadır. Kentsel dönüşümde elini taşın altına koyan BATI KOOP kooperatifleri olarak hızla ilerleyen çalışmalarımızın, devam eden inşaatlarımızın, açık ve şeffaf kooperatif yapılarımızın ülkemize örnek teşkil edeceğini düşünüyoruz. İnşaat yapım önceliğini hak sahiplerinin konutlarının yapımına veren kooperatiflerimiz yapmış oldukları sözleşmelere sadık kalarak zamanında ve güvenli, sağlıklı ve değerli konutları teslim edecektir” diye konuştu.

“KOOPERATİFLER KİMSEYE BİR ŞEY SATMAZ”

Kooperatif mantığının müteahhit mantığından ayrı olduğunun altını çizen Kurt, “2014 senesinden beri bizim ifade ettiğimiz noktada kentsel dönüşümün neden şirketler tarafından yapılamıyor? Artan maliyetlere karşı arkadaşlarımız kendi öz kaynaklarıyla bunu yapmaya çalıştığından ve hesaplayamadıklarından dolayı müteahhit arkadaşlarımızı bu işe giremedi. Biz İZBETON Genel Müdürü Heval Bey’e gidip kooperatiflerle kentsel dönüşümün olup olamayacağını görüşünü sunduğumuzda kendisi bize güvendi. Şu algıyı silmek lazım. Kooperatifler kimseye bir şey satmaz. Kooperatifin malı üye olan 280 kişinin malı. Yani burada bir rant ya da kazanç söz konusu değil. Kooperatifler bugüne kadar başarılı işlere imza atmıştır ve bu işin içinden de alnının akıyla çıkacağına güvenimiz tam. Biz iş bitene kadar Büyükşehir’in tapuları almıyoruz. İş bittikten ve hak sahipleri tapularını aldıktan sonra kalanları biz alıp üyelerimize teslim ediyoruz. Ama müteahhitler ilişkin başında alıyor bunu” ifadelerini kullandı.

EROL: KOOPERATİF MANTIĞI BU İŞİN TEK MANTIĞI

Söz alarak kooperatifleri mağduriyet yarattığı algılarının temelsiz olduğunu belirten İş Dünyası Uzundere Konut Yapı Kooperatifi Başkanı İrfan Erol, şunları söyledi; “Kooperatfiler kar amacı gütmeyen organizasyonlardır. İBB Başkanımız, kentteki halkının sağlıklı ve sağlam konutlarda oturmasını ilke edindiği için bu kentsel dönüşüm için çaba sarf ediyor. Sayın Başkan göreve geldiğinden bu yana kentsel dönüşüm yapmak için hak sahipleriyle iletişim halindeydi ve bunu başardı. Kooperatifçilik de bunu içinde. Biz de ada bazında kentsel dönüşüme katkı koymak için elini taşın altına koyan kooperatif başkanları olarak bu işin başarıyla sonuçlanacağını düşünüyoruz. Bizim amacımız mağdur olan insanların mağduriyetini gidermektir. Kooperatif mantığının da bu işin tek mantığı olduğun düşünüyorum.”

KURT: KOOPERATİFÇİLİK PROFESYONEL BİR İŞ DEĞİL

Kooperatif formülünde, kooperatif başkanlarının mesleklerine ilişkin “müteahhit değil” eleştirilerine de yanıt veren Kurt, “Kooperatifçilik profesyonel bir iş değildir, fahri olarak yapılır. Kooperatifçilik, küçük gelirli insanların bir araya gelerek yaptıkları bir iştir. Bu bir meslek değil. Kooperatif başkaları müteahhit değildir ve olmaması da lazım. Müteahhit olarak kooperatif kurması zaten hukukun arkasından dolanmasıdır. Kooperatif formülünde kimseye satılacak bir şey yok. Bu kooperatifler 400 tane ev yapıyorsa 200 tanesi vatandaşlarındır, diğer 200 tanesi kooperatif üyelerinindir.  Kooperatiflerin ortakları vardır. Sözleşmeler yapılır ve bunlar süreli sözleşmelerdir. İşlerin bitimi için süreler vardır” dedi.

KURT: 25 KURUŞLUK BİR SUİİSTİMAL GÖREMEZLER

Kurt ayrıca, dönüşüm işinin “ihalesiz” verildiği eleştirilerini de yanıtladı ve “Büyükşehir zaten kentsel dönüşümü İZBETON’a verirken kriterleri belirlemiş ve bu meclisten geçmiş. Teminatlar yatırılmış. İhaleye çıkılmadı diye bir şey yok. İZBETON bir yıldır ihaleye çıkıyor. İhaleye giren olmadığı için biz devreye girdik. Bu toplantıdan sonra siyasi partilerin il başkanlarından ve milletvekillerinden randevu isteyeceğim. Bizim yıllardır Türkiye’de bu sistem otursun diye dilimizde tüy bittiğini ve neden başarılı bir yöntem olduğunu anlatacağım. Bu yapılar açık yapılar. Bakanlık sitesinde açık açık her şey görülür. 25 kuruşluk bir suiistimal göremezler. Kooperatif batmaz, iflas etmez. Kooperatif yaşayan bir yapıdır ve ev sahibi olmanın en güvenli yoludur” diye konuştu.

TANDOĞAN: KOOPERATİFLER ÇOK BÜYÜK BİR SORUMLULUK YÜKLENDİLER

Söz alarak ihalesiz iş eleştirilerine tepki gösteren İzmir Merkez Konut Yağı Kooperatif Başkanı Melih Tunç Tandoğan, şunları söyledi; “İBB bu yetkiyi İZBETON’a meclis kararıyla verdi. Büyükşehir, hak sahipleriyle imzaladığı sözleşmeyle süre konusunda taahhütte bulundu. Esasında bakarsanız… Yanımızda Folkart kentsel dönüşüm var. Ama son birkaç yıldır inşaat sektöründeki gelişmelerden dolayı müteahhitler maliyet hesabı yapamıyor. Müteahhit dairesine fiyat biçemiyor. Ayrıca önemli bir kriter de var. Eğer kooperatifleşmeyle yapılmaydı bu proje şu anda yoktu. Çünkü İBB, tapuları iş sonunda veriyor ve bu nedenle hiçbir müteahhit bu işe girmiyor. Bu nedenle kooperatifler burada çok büyük bir sorumluluk yüklendiler. Türkiye’de birçok kentsel dönüşüm projesinin gerçekleşmemesinin nedeni bu. Bu açıdan bakıldığında Türkiye’de örnek gösterilecek bir proje.

KURT: BİZİM İŞİN SİYASİ TARAFIYLA BİR ALAKAMIZ YOK

Muhalefetin “hukuksuz” eleştirilerinin arkasında Büyükşehir’in kentsel dönüşümde başarısız olması ve dönüşümün TOKİ eliyle yapılması amacı olup olmadığı iddialarına da yanıt veren Kurt, “Bu, siyasi bir yaklaşım. Biz bunun kooperatifler tarafından yapılmasının da doğru olduğunu düşünüyoruz. Ama eğer devlet yapmak isterse bir kanun çıkarır ve yapar. TOKİ’nin zaten yaptığı başarılı kentsel dönüşüm projeleri var. Bizim yapımız kooperatif yapısı ve yaptığımızın doğru olduğunu düşünüyoruz. Canlı örneği de şu anda var. Yani bizim işin siyasi tarafıyla bir alakamız yok” dedi.

ARSLANOĞLU: BURASI ŞİRKET DEĞİL

Örnekköy 4. Etap S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifi Başkanı Şenol Arslanoğlu ise; tartışmaların siyasiler tarafından bu noktaya çekildiğini belirtti ve şunları söyledi; “Uzundere’de şu an müteahhitler hangi oran ile kat karşılığı inşaat alıyorlar, Büyükşehir İZTO’na hangi oranla vermiştir? İkincisi, bir gazetede vardı. 500 lira sermayeyle kooperatifi kuruldu diye. Burası şirket değil. İşi ısrarla siyasiler bu hale getiriyorlar diye düşünüyorum. Ama biz bu işi yapan kişiler olarak aramıza bu siyasi farklılıkların girmesini istemiyoruz. Kooperatif modelinin başında... Şu anda bir ateş yakılıyor. Amacımız toplum güven duysun. Bu yüzden yapıyoruz Yoksa ne kurumsal bir yapıyla ne de başka bir şeyle alakası var. Ne de arkadaşlarımızın ben burada kalayım düşüncesi var. Bu, bir senelik mesele değil. 10 yıllık meseleden bahsediyoruz. Uzundere mesela... Yıllardır durduğu yerde duruyor.”