Ortaylı: Türkiye'de büyük dini çatışma olmaz

Kültürpark 3 nolu holde dün 20.00'de başlayan İlber Ortaylı söyleşisine çok sayıda İzmirli katıldı. Stantta dinleyicilere ayrılmış alana sığmayan bazı vatandaşlar söyleşiyi ayakta dinledi. Ortaylı söyleşide, Türkiye'de en çok güvenilen kurum olmadığını vurguladı. 

Türkiye'de sanıldığının aksine dini çatışmaların su yüzüne çıkmadığını belirten Ortaylı, "Türkiye devlet ve millet olarak eski bir memlekettir, eski bir bürokratik ananesi vardır. Bu bürokratik anane onu tutar. Türkiye'de genellikle sanıldığının aksine dini çatışmalar su yüzüne çıkmaz. Türkiye tarihinde bir istisna vardır biliyorsunuz. Ermeni tehciri dini münasebete dayanmaz, başka nedenlerle ortaya çıkmıştır. Türkiye'de Hıristiyanlar'la Müslümanların birbirlerini kestikleri tarihlerde veya Yahudiler'e karşı antisemitik vakalar katliamlar gerçekleştirildi. Hatta bugün en çok faaliyetle kriz konusu haline getirilebilecek Alevi ve Sünni çatışmalarına dair kanlı örnekler veremezsiniz. Bunlar olmamış değildir. Köyle köy çatışıyor ama o çatışmanın içinde mera meselesi de yatar, başka şey de olur. Fakat böyle büyük dini çatışmalar olmaz. Burası kozmopolit büyük bir imparatorluk olduğu için insanların bir arada yaşama özelliği vardır. İkincisi bu memlekette muhacirler açıkta kalmaz. Gelen mutlaka burada bir yere yerleşir, bir yuva edinir. Şimdi burada içinde bulunduğumuz şehir bunun örneğidir. Kimse kopup geldiği memlekete duyduğu özlemi hasretini bırakmaz. Gurbette şarkı söylemekten de vazgeçmez. Hamamda şarkı söylemek gibi. Ama bu bir gerçektir ki burada büyük pürüzler çıkmamıştır. Biliyorsunuz Hindistan kurulduktan sonra ikiye bölündü, çok büyük kavgalar, katliamlar oldu. İkisinin arasında yerleşme ve güç bakımından öyle şeyler olmaz. Üçüncüsü bu memlekette müesseseler vardır, mesela adliye konusunda kurulu düzen devam etmiştir. Hukuk devrimi olmuştur. Hukuk sistemimiz değişmiştir, romanist hukuk sistemine geçmişizdir ama bunu hiçbir zaman memlekette adli sistemin çökmesi, duraklaması, davaların görülmemesi veya bir takım insanların hapishaneye koyulup unutulması veya hapishanelerdeki insanların cezalarını çekmeden başıboş şekilde sokağa çıkması gibi olaylarla neticelenmemiştir. Binaenaleyh bunların üzerinde durmamız lazım. Dördüncüsü burada ordu vardır. Türkler'in ordusu eski bir kurumdur ve Türkler asker bir millettir bu sadece askerlik hocasının derste söylediği ortaya attığı bir slogan değildir" dedi.

"BU ADAM BELKİ BİR HUMEYNİ OLMAK İSTİYOR" 
İlber Ortaylı 15 Temmuz darbe girişimine de değinerek, "Darbe teşebbüsünü gördünüz. Bu fevkalade hassas bir konu. Ne olduğu, kime karşı yapıldığı mühim değil. Burada inanılmaz bir şekilde toplum üzerinde, toplumun yaşadığı tarihe, kurumlara karşı küstahça bir davranış, bir talep söz konusudur. Adamın birisi adamlarıyla dünyayı yerinden yaratıp kendine göre kurmak istiyor. Yani bu adam belki bir Humeyni olmak istiyor. Size Humeyni'yi tanıyan, gören, okuyan bir adam olarak açık söyleyeyim, Türkiye'de din âlimleri arasında Humeyni ayarında biri yoktur açık söyleyeyim" dedi.

"İNSANLAR AZ BİLDİKLERİ ÖLÇÜDE ÇOK KONUŞURLAR"
Ortaylı, Türkiye'deki dini eğitimin tarihiyle ilgili olarak da, "Cumhuriyet döneminde maalesef dini eğitim kurumları çökmüştür. Cumhuriyet çöktürmüş değil, çökmüştür. İşler iyi gitmiyordu ve o arada bu da zaten bir alternatif olarak dini bir eğitim kurumunu geliştirmek imkanı olmadı hatta düşüncesi de olmadı insanlar sağda solda köylerde gizli medreselerde okuyarak din adamı diye çıktılar kaç tane hatta diyanet işleri başkanımız böyle yerlerden çıkmıştır bunların içinde hiçbir şekilde kaale alınmayacak insanlar vardır onun içindir öyle herkesi büyük iddialarla çıkması. İnsanlar az bildikleri ölçüde çok konuşurlar, maalesef felsefe ve içtimai bilimler bu yeni yapılanmalara müsaittir. Yani bir fizikçinin bir kimyagerin bir matematikçinin boş kafayla bol laf etmesi dolu laf etmesi biraz zordur ama öbür dallar için bunu söylemek mümkün değildir. Boş kafayla ağzı laf yapan bir adam insanları etkileyebilir" dedi.

"CEHALETİMİZDEN BAZI HAKLARIMIZI SAVUNAMIYORUZ"
Söyleşide Ortaylı, “Türkiye eski bir devletin değiştirilmiş rejimidir” dedi. Türkiye’nin belli kurumlar üzerinde durduğunu anlatan Ortaylı, yapılan araştırmalarda Türkiye’de adliyenin vatandaşların en çok güvendiği kurum olmadığını söyledi. Avrupa'da cehaletimizden dolayı bazı haklarımızı savunamadığımızı söyleyen İlber Ortaylı, "Sürekli Avrupa İnsan Hakları divanında, mahkemede dava kaybediyoruz emin olun hepsi bizim haksız olduğumuzdan ileri gelmiyor, cehaletimizden yani bazı haklarımızı savunamıyoruz. Davaları kaybetmekten ileri geliyor. İnsanlarımız yetiştirirken yeterince dikkat edemiyoruz bak hukuk Fakültesi sayısını arttırdılar hoca yok yani tıp fakültesi kurmaya kalksan nerede kurarsan kur gerekli hocayı buluyorsun kürsüleri kurabiliyorsun hatta mühendislik için de bu geçerli hukuk fakültesi açtın mı yok hoca. Hele bizimki gibi lüks branşlar yani piyasada iş getirmeyen sahalarda hiç hoca bulamıyoruz, yani bu demektir ki hukuk eğitimine sistem vermemiş" dedi. (DHA)