Profesörden korkutan yorum

Haftayı yeni bir kur dalgası ile kapatan Türkiye ekonomisinde yatırımlar durma noktasına gelirken, krizde derinleşme riski artıyor. Türkiye'nin artık ciddi reform sürecine girmekten başka çaresinin kalmadığına dikkat çeken, politik ekonomi alanındaki çalışmalarıyla dünyada en çok alıntı yapılan ilk 10 ekonomist arasında gösterilen, Massachusetts Institute of Technology (MIT) İktisat Profesörü Daron Acemoğlu, “Ekonomik resesyonun ortasındayız ve kolay bitecek bir şeye de benzemiyor. Yapısal problemler bunlar. Adım atılırsa gelecek 20 yılı da, şu dönemi de çözer” diye konuştu.

BÜYÜME MÜMKÜN DEĞİL

Uludağ Ekonomi Zirvesi'nin ikinci gününe katılarak soruları yanıtlayan Acemoğlu, normal şartlarda resesyon ortasında reform yapılamadığını ancak Türkiye'nin de başka çaresinin kalmadığını söyledi. “Makro ekonomik politikaları, para politikalarını, reformları, kurumları düzeltmekten başka çaremiz yok. Adım atılmayınca, reformlar yapılmayınca tabii kriz derinleşir” uyarısını yapan Acemoğlu, Türkiye ekonomisinin bu yıl büyümesinin mümkün olmadığını da söyledi.

Türkiye'nin yabancı sermaye gelmeden toparlanmasının çok daha zor olduğunu kaydeden Acemoğlu, “Yabancı sermayenin gelmesi için de onlara yargının çalıştığını, belirsizliğin ortadan kalktığını, para politikalarının daha rasyonel hale geldiğini gösteren şeyler yapmak lazım. Aynı zamanda kendi sermayemiz için de aynısını yapmamız lazım” dedi.

SERMAYE ÇEKİLİYOR

Cuma günü yaşanan kur hareketlerini de değerlendiren Acemoğlu, şöyle devam etti:

“Cari açık olunca, sermayede gelmeyince tabii ki kur artar. O kadar az gelen sermaye kaldı ki. Onları da korkuttuğun anda tabii ki para çekiliyor, kur artıyor. Yabancı sermayenin hepsi çıkmaz ama daha az gelir. Bu yüzden de cari açığı kapatmak daha zor olur. Şu anda ekonomi resesyona girince ithalat düştüğü için cari açık biraz daralıyor. Ama Türkiye'ye gelen para azalacak.”

Küresel büyüme önünde risk yaratan ticaret savaşlarının Türkiye ekonomisi için de bir problem oluşturduğunu anlatan Acemoğlu, bir savaş durumunda Türkiye ekonomisinin tıpkı 2009 yılındaki gibi durma noktasına geleceğini vurguladı.

“DEMOKRASİ OLMADAN KALİTELİ BÜYÜNEMEZ”

Daron Acemoğlu, sunumunda Türkiye'nin krizin ortasında olduğuna dikkat çekerek, yüksek ve kaliteli büyümeye odaklanması gerektiğine dikkat çekti. Türkiye'nin bugüne kadar kredi ve inşaata dayalı bir model ile tüketime odaklanarak büyüdüğünü kaydeden Acemoğlu, demokrasi olmadan Türkiye'nin kaliteli büyüyemeyeceğini belirtti. Kaliteli olmayan büyümenin bir anda sürpriz yaparak zikzak çizdiğine ve küçülmeye döndüğüne işaret eden Acemoğlu, şunları söyledi:

“Demokratik rejimlere geçişte kişi başı gelir yüzde 25 artıyor. Çünkü ülkeye yatırım geliyor. Diktatörlükte ise yatırımları kendi iş adamlarına veriyor. İkincisi demokrasilerde vergi gelirleri artıyor ve bunlar eğitim, sağlık gibi alanlarda yatırıma gidiyor. Diktatörlükte vergiler artırılamıyor çünkü diktatör kendi adamlarından vergi isteyemez. Şimdi Çin gibi ülkelerden ya da bazı insanlardan gelen ‘Diktatörlük ve kuvvetli liderler iyidir' görüşü var ama hayır daha önemli olan siyasi rekabet, doğru kurumsallaşma ve kurumsallaşan karar mekanizmaları.”

TÜRKİYE GERİYE GİDİYOR

Türkiye'nin son 12 yılda sermaye ve istihdam dışında kalan toplam faktör büyümesinin sıfır olduğunu anlatan Daron Acemoğlu, artık Türkiye'nin kaliteli istihdam getiren, tüm işgücü ücretlerinde artış yaratabilecek, yüksek kaliteli ve verimli büyümeye odaklanması gerektiğini dile getirdi. “Türkiye'de kaydedilen büyümenin kaliteli büyüme olmadığı kesin. Eğitim ve sağlıkta 2006 yılına kadar olan adımlar geri gidiyor. İnşaat sektörü büyüyor. Peki bu nereden geliyo? Bir tek kredi var. Kredi veriyoruz, tüketim artıyor. Sanayiye yatırım yok. Sanayiye yatırım olmayınca faktör verimliliği artmıyor. Yüksek kaliteli büyüme teknolojiyi, krediyi doğru kullanmakla gelir” diyen Acemoğlu, doğru kurumlar ve demokrasi olmadan kaliteli büyüme yaşanmayacağını sözlerine ekledi.