Rahmi Aşkın Türeli'den 'Varlık Fonu' eleştirisi

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, bugün Türkiye Varlık Fonu Yönetim Anonim Şirketi ile Türkiye Varlık Fonu'nun 2022 Yılı Mali Tabloları ve Faaliyetleri ile İlgili Denetim Raporlarına ilişkin Cumhurbaşkanlığı tezkeresi görüşülüyor. CHP Grubu adına konuşan İzmir Milletvekili Rahmi Aşkın Türeli, şunları dile getirdi:

"BURADA ÂDETA PARALEL BİR BÜTÇE VAR, İNANILMAZ RAKAMLARA ULAŞMIŞ"

"Türkiye’de bu Varlık Fonu'nun niye kurulduğunu o zaman da biz anlamadık, eleştirdik, şimdi eleştirmeye devam ediyoruz. Türkiye, doğal kaynak zengini olan bir ülke değil yani belli bir malın, belli bir emtianın ön planda olduğu, onun ekonomiye ciddi katkı sağladığı bir ekonomi değil. Diğer taraftan, bütçe açığı var, dış ticaret ve cari işlemler açığı var. Yani bu Fon’un kurulmasının mantığı yok. O zaman da şunu söyledik: 'Bu Fon bir çeşit borçlanma fonu gibi olacak.' Var olan bazı varlıkların kamu varlıklarının bütçe dışına çıkartılarak bütçe dışında yönetilebilmesi amaçlanıyor burada, başka bir açıklaması yok bunun yani bu, doğru bir yaklaşım değil. Burada âdeta paralel bir bütçe var, inanılmaz rakamlara ulaşmış, bu yüzden buradaki sıkıntı önemli.

"CUMHURBAŞKANININ 2 ŞAPKASI VAR HEM YETKİ KULANIYOR HEM DE UYGULAYICI VE DENETLEYİCİ, BU UCUBE DURUM HİÇBİR YERDE OLMAZ"

Cumhurbaşkanı’nın inanılmaz bir konumu var. Madde 3'te diyor: Cumhurbaşkanı, şirket yapısına ve işleyişine ilişkin usul ve esasları belirliyor, hangi kurumların Varlık Fonu’na aktarılacağını belirliyor, aynı zamanda da Yönetim Kurulu’nun Başkanı ve Yönetim Kurulu üyelerini atıyor. Doğal olarak Yönetim Kurulu hangi bağımsız denetim firmasına bu denetimin yaptırılacağını belirliyor. Sonra en az 3 kişiyi belirliyor, o 3 kişi kamu denetçileri arasından, onları da Cumhurbaşkanı belirliyor. Cumhurbaşkanının iki şapkası var: Bir, Cumhurbaşkanı şapkasını takıyor, belli yetkileri kullanıyor; ondan sonra geçiyor öbür tarafa, hem karar verici hem uygulayıcı hem denetleyici. Böyle bir şey, böyle bir ucube durum hiçbir yerde olmaz.

"TOPLAM VARLIKLAR 5 TRİLYON 613 MİLYAR. BAKIN, ÇOK BÜYÜK BİR RAKAM"

Mali duruma baktım, toplam varlıklar 5 trilyon 613 milyar. Bakın, çok büyük bir rakam. 2022 yılında gayrisafi yurt içi hasıla 15 trilyon lira, yaklaşık üçte 1’i, çok büyük bir rakamdan bahsediyoruz, 300 milyar dolar çevirdiğimiz zaman. Yıl sonu dolar kuru 18 lira 68 kuruştu 2022'de, 300 milyar dolar, net kârı falan vermişsiniz fakat orada bir de aynı zamanda borç var. Toplam borç 3 trilyon 534 milyar; 3,5 trilyon borcu var. Nedir bu borç? Bu borç niye yapıldı? Tamam, varlığı söylemek güzel ama yani o zaman demek ki burada gerçekten bir borçlanma fonu var, borçlanma fonu olarak çalışıyor burası. Bu borçlar nedir, bunların ayrıntıları nelerdir; bu ayrıntıları istiyoruz.

"CUMHURBAŞKANINA GÖREVLİ PERSONEL, VARLIK FONU ŞİRKETLERİNDE GÖREVLİ, BÖYLE OLMAZ"

Cumhurbaşkanına görevli personel, Varlık Fonu şirketlerinde görevli. Yapmayın, böyle şey olmaz. Bu etik değil yani zaten her şey Cumhurbaşkanı’nda, var olan kişiler aynı zamanda da Varlık Fonu şirketlerinde görev almışlar, yönetici konumunda, denetçi konumunda yada başka konumlarda. Yani baktığımız zaman ortada bir devasa yapı var ama bizim bildiğimiz anlamda denetimin dışında hangi kararların verildiğini, alındığını göremiyoruz. Yani şunu sormak lazım: Bu kurumdan neden Varlık Fonu’nda, niye bu Varlık Fonu’nu kurduk? Yani bunlar Varlık Fonu’nun dışında olsaydı ne olurdu, ne değişirdi yani nasıl bir şey bekliyoruz buradan? Daha iyi, daha hızlı hareket etmesi mi, esneklik mi? Nedir?"