Rusya ve Ukrayna arasında Türk SİHA krizi

Son dönemde Türkiye ve Ukrayna arasında askeri ve ticari anlamda yapılan iş birlikleri hız kazandı. Ancak bu durum Türkiye’nin bir diğer müttefiki olan Rusya’da tepkiye neden oldu. ABD merkezli Bloomberg'e konuşan üst düzey kaynaklara göre Türkiye, Ukrayna'ya daha önce açıklanan sayılardan çok daha fazla Bayraktar TB2 SİHA tedarik etti.

Ukrayna’nın ayrılıkçı Donbas bölgesindeki topçu silahlarını imha etmek için Ekim ayında ilk kez ateşlenen Bayraktar TB2 insansız hava araçları, Türkiye’yi Kiev’in en önemli destekçilerinden biri yapan ikili ilişkilerde de önemli bir yere sahip.

Bloomberg’e konuşan ve ismini açıklamak istemeyen kaynaklar, Türkiye'nin Ukrayna'ya bilinenden çok daha fazla sayıda Bayraktar satışı gerçekleştirdiğini iddia ederken, yeni siparişlerin de yolda olduğunu aktardı. Hem Bayraktar hem de Türk hükümeti sözcüleri, bugüne kadar Ukrayna’ya satılan drone sayısı hakkında yorum yapmaktan kaçındı.

‘CİDDİ SONUÇLARI OLABİLİR’

ABD, Avrupalı müttefiklerini Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in olası bir işgale hazırlık olarak Ukrayna sınırına asker yığdığı konusunda uyardı. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’u olası bir saldırının “ciddi sonuçları” konusunda uyardı. Kremlin böyle bir planı olduğunu reddediyor, ancak Ukrayna’nın ülkenin doğusundaki Rus destekli ayrılıkçılara saldırma riski bulunduğunu söylüyor. Kiev hükümeti ise Moskova’nın iddiasını reddediyor.

Bloomberg, Ukrayna’ya yapılan insansız hava aracı satışları Moskova’da öfkeye neden olduğunu ve Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Putin ile olan ilişkisinde gerginliğe neden olduğunu öne sürdü.

ERDOĞAN-PUTİN GÖRÜŞMESİ 

Kremlin’den yapılan açıklamaya göre Putin, Cuma günü Erdoğan ile yaptığı telefon görüşmesinde Ukrayna’nın insansız hava araçlarını “provokatif” kullanımını kınadı. 9 Kasım’da yaptığı telefon görüşmesinde Lavrov, Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nu Moskova’nın Türkiye’nin Ukrayna’yı “askerileştirmesi” konusundaki endişelerini “mümkün olduğunca ciddiye alınması” konusunda uyardı.

Putin, Ukrayna yönetiminin ülkenin doğusundaki çatışmaları sona erdirmek üzere varılan Minsk anlaşmalarını ihlal ettiğini ve yıkıcı bir tutum izlediğini vurguladı. Rus lider görüşmede ayrıca, Kiev yönetiminin ülkenin doğusundaki Donbass bölgesinde askeri güç kullanma girişimlerinden vazgeçmesi vurgusu yaptı.

Ukrayna, Ekim ayında Türkiye’den satın aldığı Bayraktar TB2 SİHA’larını ilk kez ülkenin doğusundaki ayrılıkçılara karşı kullandığını resmen açıklamış, bu açıklama Rusya’da rahatsızlık yaratmıştı.

Selcan Hacaoglu ve Marc Champion imzalı yazıda, Ukrayna’nın, SİHA’ları ve Türk ortaklığını hayati önemde gördüğü de öne sürülüyor. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodymyr Zelenskiy, 2019’da göreve başlamasından bu yana Erdoğan ile diğer tüm yabancı liderlerden daha fazla bir araya geldiği aktarıldı. İki ülke arasında dışişleri ve savunma bakanlarını içeren resmi bir yapı kurulurken Türkiye, Ukrayna’nın yarımadanın Rusya tarafından ilhakını tersine çevirmeyi amaçlayan Kırım Platformu’na katıldı.

DAHA FAZLA ANLAŞMA YOLDA

Haberde, Ukrayna hükümetinin de Türk insansız hava araçları üretecek tesisler için araziler satın aldığı belirtildi. Bloomberg’e konuşan üst düzey bir Türk yetkiliye göre, Türkiye’nin Ukrayna’nın Zenit-2’sine benzer uzay roketlerinin ortak üretimi de dahil olmak üzere iki ülke arasında daha fazla anlaşmanın yolda olduğunu söyledi. Yetkili,  Türkiye'nin böylesine bir roketi elde etmesi balistik füze geliştirme çalışmalarına da katkı sağlayabileceğini ancak Türk yetkililer Ankara'nın niyetinin bu yönde olmadığını belirtti.

Bir diğer üst düzey Türk yetkiliye göre ise Kiev ile ortaklaşa olarak çalışmak, Türkiye'nin hızla büyüyen silah üreticileri için bir müşteri ve motor teknolojisi tedarikçisi yaratmanın yanı sıra, Moskova'ya karşı Ankara için bir kaldıraç sağlıyor.

‘ANKARA İLE İLİŞKİLERİN KOPMASINA NEDEN OLMAZ’

Carnegie Uluslararası Barış Vakfı Moskova Merkezi direktörü Dmitri Trenin’e göre insansız hava araçları, Rusya ordusunu endişelendirmek için şaşırtıcı bir silah değil ve Putin’in Ankara ile stratejik açıdan faydalı bir ilişkiyi koparmasına neden olması da çok olası görülmüyor.

Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü üyesi olan Türkiye, Rus S-400 uçaksavar sistemlerini satın almak için ABD liderliğindeki ittifakın muhalefetine meydan okurken, aynı zamanda Rusya’nın Karadeniz filosunun Akdeniz’e girişini sağlayan İstanbul ve Çanakkale boğazlarını ve ayrıca ABD donanmasının Karadeniz’e girişini kontrol ediyor.

”HEM NATO HEM RUSYA’YA YAKIN OLMA ÇABASI”

Moskova merkezli insansız hava aracı uzmanı Denis Fedutinov’a göre Bayraktar TB2 insansız hava araçları büyük, yavaş ve radyo kontrollü, modern uçaksavar sistemleri ve jetlerin vurulmasını kolaylaştırıyor. İstanbul’daki Kadir Has Üniversitesi’nde uluslararası ilişkiler profesörü olan Soli Özel’e göre, Türkiye’nin Ukrayna ile ilişkisi, Erdoğan’ın hem Rusya hem de NATO ile bağları sürdürme çabasının bir parçası.

Özel, “Stratejik olarak Türkiye, Rusya’nın Karadeniz’e hakim olmasını istemiyor ama aynı zamanda ayaklarına da basmak da istemiyor” diyen Özel, Rus ve Osmanlı imparatorluklarının Karadeniz çevresindeki topraklarda bir düzineden fazla savaşa girdiğini kaydetti. Deniz. “Yani dengeleniyorlar.” dedi. (Sözcü)