‘Sabit fiyat’ olmazsa kitabevleri bitecek

2003 yılında başlayan ücretsiz ders kitabı uygulaması ile 2003-2015 yıllarını kapsayan dönemde, ilkokul ve ortaokul öğrencilerine ücretsiz olarak 1 milyar 585 milyon kitapdağıtıldı. Kitap satanları önce bu uygulama vurdu. Ders kitabı satışı bitince kitapevleri önemli bir gelir kapısından oldu. Hemen ardından da online ticaret siteleri kitapevlerine son darbeyi vurdu. Online ticaret sitelerinde kitapların kitapevlerine göre yüzde 25-30 gibi büyük oranda indirimle satılması, kitapçıları adeta kapılarına kilit vurma noktasına getirdi. Çok değil 2000’li yılların başında 10 binle ifade edilen kitapevi sayısı hızla geriledi ve bugün 1.500’ün altına düştü.

Çare sabit fiyat yasası

Türkiye Yayıncılar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Kenan Kocatürk’e göre kitapçıların kapanmaması, güçlü ve çeşitli bir piyasa için Almanya’da olduğu gibi ‘Sabit Kitap Fiyatı’ yasası kabul edilmeli. Türkiye’nin yayıncılık sektöründe ciro açısından 11’inci sırada yer aldığını belirten Kocatürk, hâlâ gelişmekte olan ama kırılganlığı da olan bir sektör olduğunun altını çizdi.

Sabit Fiyat Yasası’nın kültür endüstrisini düzenleyen bir yasa olduğunu anlatan Kocatürk, sözlerini şöyle sürdürdü: “Almanya ve Fransa başta olmak üzere pek çokAvrupa ülkesinde ve Güney Kore gibi Uzak Doğu ülkelerinde bu sistem uygulanıyor. Esas temeli, yayıncılar, kitapçılar, dağıtıcılar, internet üzerinden kitap satanlar ve okullar arasındaki satış ve dağıtım ilişkilerini belirlemek. Sistemde, okurun kitabı alacağı son fiyatı yayıncılar belirliyor ve sabitliyor. Bu fiyatı hiçbir şekilde (Almanya modeline göre 18 ay boyunca) hiçbir firma, satıcı veya dağıtıcı değiştiremiyor. İndirimler de yayıncılar, dağıtımcılar ve satıcılar arasındaki anlaşmalara göre belirleniyor”   

Devlet desteği artacak

Yasayla beraber yayıncılık sektöründe haksız rekabet, yıkıcı indirimler, kitabevlerinin kapanmasına yol açan yüksek online indirimlerin söz konusu olamayacağını açıklayan Kocatürk, “Devlet de şu anda yüzde 45 indirimle halk kütüphanelerine kitap alırken sabit fiyat uygulamasında yüzde 8-10 indirimle alabilecek. Böylece devlet katkısı da artacak. Ortalama kitap fiyatı belli bir rakamın altına düşmeyeceği için küçük yayıncılar da büyük yayıncıların tehdidi altında olmadan üretimini sürdürebilecek. Fakat, sağlıklı bir rekabet ortamı nedeniyle üretim, gelirler ve istihdam artışı sağlanacak” yorumunu yaptı.

Diğer bir sorunun biriken KDV ve peşin vergi sisteminden kaynaklandığını belirten Kocatürk, “Kitaplar yüzde 8 KDV ile satılıyor. Ancak bir kitabın girdileri yüzde 18 KDV ile alınıyor. Bu yüzden sürekli biriken bir vergi farkı var. Ayrıca bütün firmalar 3 ayda bir peşin vergi ödüyor. Eğer kâr ederseniz yıl sonunda verginizi mahsup ediyorsunuz. Edemezseniz kalıyor. Biriken KDV’lerin ödenmesi de oldukça zorlu bir süreçten geçiyor” diye konuştu.   

İnternetteki satışların da tamamen bu sistemin kontrolü altında olduğunu belirten Kocatürk, “Sistem kendi iç denetimini de oluşturacak, şikayetlere dayalı olarak hukuki yaptırımlar uygulanacak” dedi.

220 milyon dolar hızla internete kaydı

Yasayı 2002 yılından beri uygulayan Almanya bugün dünyanın en büyük 3’üncü yayıncılık sektörü. 2015 cirosu 10.5 milyar dolar. Yasa ile en çok satan kitaplar yayıncılara diğer eserler için ‘çapraz sübvansiyon’ sağlama imkanı veriyor. Alman Yayıncılar ve Kitapçılar Birliği Hukuk Departmanı Başkanı Christian Sprang, “En çok satan/uzun süredir satışta olan kitaplardan elde edilen gelir, yeni yazarların tanıtımına veya yeni fikirlerin denenmesine imkan veriyor. Daha kısa baskı süreleri sürdürülebilir hale geliyor. Fiyatlar niş ürünler ve uzmanlık literatürü için dahi makul bir düzeyde kalıyor” dedi.    

Türkiye’de kitap satışlarının yıllık toplam büyüklüğü 1 milyar 680 milyon dolar. Bunun 220 milyon doları, yani yüzde 13’ü internet üzerinden yapılan satışlara kaymış vaziyette. Online siteler üzerinden yapılan kitap satışı her geçen yıl da katlanarak büyüyor. Örneğin bir önceki yıl online sitelerin kitap satışından aldığı pay yüzde 11’ken yüzde 13’e çıkmış vaziyette.