Soçi'deki kritik zirve sona erdi: Tahıl anlaşmasını canlandırmaya hazırız

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Soçi’de heyetler arası görüşmesi sona erdi. İki lider görüşme sonrası basın toplantısı düzenledi. Putin, şunları söyledi: 

“Çok yönlü iş birliğimiz, karşılıklı yarara dayanan alanlar var. Tüm alanlarda çok olumlu gelişmeler var. Bugünkü görüşmelerimiz her zamanki gibi yapıcı ve işe odaklı atmosferde yapmıştır. Güvenlik, ekonomi, siyaset, kültür tüm iş birliğimizi etraflıca değerlendirdik. Uluslararası ve bölgesel güncel konuları değerlendirdik. Karşılıklı ticaret hacmimiz artıyor. 2022 yılında ticaret hacmimiz yüzde 86 arttı ve 62 milyar dolara ulaştı. Bu sene yüzde 4 daha da arttı. Ticaret hacmimize daha etkin bir şekilde milli para birimleri kullanıyoruz; ruble ve lira. Dolar ve avro payı ise sürekli olarak düşüyor.  

Enerji alanında iş birliğimiz stratejik nitelikte. 25 bin Rus ve Türk mühendis, işçi gece gündüz çalışıyor ki önümüzdeki yıl ilk ünite enerji vermeye başlasın diye. Nisan ayında Akkuyu’ya Rus nükleer yakıt gönderildi ve böylece Türkiye barışçıl nükleer gücünü kullanan ülkelerin seçkin kulübüne dahil oldu. Doğal gaz merkezinde de etkin bir şekilde iş birliği yapıyoruz. Rusya her zaman olduğu gibi güvenli ve sorumlu bir ortak olacaktır. İleride de Türk ekonomisine bu ucuz ama çok etkili yakıtın sevkiyatları devam edecek. Türkiye üzerinden üçüncü ülkeye gaz sevk etmeye hazırız. O yüzden Türkiye’de doğal gaz dağıtım merkezi kurulmasını teklif ettik.  

Tarım alanında iş birliğimiz hızla gelişiyor. Geçen sene hacmimiz 7.4 milyar dolar seviyesine ulaştı. Geçen sene Rusya’dan Türkiye’ye 5 milyon turist geldi. Bu yılın ilk yarısında 2.2 milyon Rus daha geldi. Rusya, Türkiye’nin karşı karşıya olduğu felaketler olduğu zaman her zaman yardım etmeye hazırız. Şubat ayındaki güçlü depremden sonra Rusya, doktor gönderen ilk ülkelerden birisi. Yangın söndürme uçakları gönderdik.  

“TAHIL ANLAŞMASINI CANLANDIRMAYA HAZIRIZ EĞER RUS TARIM ÜRÜNLERİNİN İHRACATIYLA İLGİLİ YAPTIRIMLAR KALDIRILACAKSA” 

Uluslararası konulardan bahsettik özellikle Ukrayna...Karadeniz girişiminin sona ermesinden bahsettik. Dedik ki ‘Bizi bu kararı almaya mecbur ettiler, bizi zorladılar. Tarım ve gübre ürünlerinin ihracatının açılmasını engelliyor. Batı, bizim tarım ihracatındaki yaptırımların kaldırılması için engelleniyor. Ukrayna tarafı insani koridorları Rus sivil ve askeri tesislere terör saldırısı yapmak için kullandı. Özellikle şunun altını çizmek istiyorum. Söz konusu anlaşmanın sona erdirilmesi küresel gıda pazarını çok fazla etkilemedi. Üretim bakımından bir sorun yok ama dağıtım bakımından bir sorun var. Bunun Karadeniz girişimiyle ilgili hiçbir alakası yoktur. Bu sürpriz bir şey değil. Batı bizi aldatıyordu. İlk Karadeniz girişiminin insani hakikati yoktu. Gönderilen gıdaların yüzde 70’i gelişmiş ülkelere ulaştı ve fakir fukara olan ülkelere sadece yüzde 3 ulaşmıştır. İlkesel tutumuzu tekrar etmek istiyorum. Tahıl anlaşmasını canlandırmaya hazırız eğer bizim Rus tarım ürünlerinin ihracatıyla ilgili tüm yaptırımlar kaldırılacaksa.  

(Suriye meselesi) Türkiye’nin toprak bütünlüğü bağımsızlığının korunmasıdır. Ulusal bir barış lazım. Dışarıdan empoze edilecek çözümler olmaz.”

“BİZ ANLAŞTIK Kİ BU İNSANİ KORİDORLAR ASKERİ AMAÇLA KULLANILMAMALIDIR DİYE AMA KULLANILDI”  

Putin, “Karadeniz girişiminin devam edilmesi açısından hem Rusya hem Karadeniz için ne kadar önemli? Bu girişim canlandırılmalı mı” sorusuna, “Sayın Erdoğan’ın da Ukrayna krizinin çözülmesi bakımdan her zaman dikkat veriyor. Sayın Erdoğan’ın katılımıyla bir mutabakata varıldı Rusya ile Ukrayna arasında ama Ukrayna bu belgeleri çöpe attı. Kimse buna bakmıyor. Yeni girişimler duyuyoruz ama bizimle görüşülmedi. Tahıl anlaşmasının canlandırılmasından zaten bahsettim. Hiçbir vaat yerine getirilmedi. Şu an bu anlaşmaya karşı değiliz. Önümüzdeki günler vaatler yerine getirilecekse biz bu girişime döneceğiz. Biz anlaştık ki bu insani koridorlar askeri amaçla kullanılmamalıdır diye ama kullanıldı” yanıtını verdi.

“VAZGEÇMİYORUZ GÖRÜŞMELERDEN (UKRAYNA KRİZİ)” 

Putin, “Askeri harekat bölgesindeki son durum nedir? Rusya siyasi ve diplomatik görüşmelere hazır mıdır” sorusuna; “Taarruz sekteye uğradı (Ukrayna’nın taarruzu). Devamı gelecektir ne olacağına bakacağız. Rusya hiçbir zaman görüşmelerden imtina etmedi hala etmiyor. Sayın Cumhurbaşkanı da bugünkü toplantıda ilgili konuları dile getirdi, ‘Vazgeçmiyoruz görüşmelerden’ dedim, bugün de aynısını söyleyebilirim” yanıtını verdi.   

Erdoğan, şunları söyledi:

"ÇOK BOYUTLU İŞ BİRLİĞİMİZİ DAHA DA GÜÇLENDİRMEK İÇİN ATILABİLECEK ADIMLARI DEĞERLENDİRDİK"

"Kendisiyle son olarak geçtiğimiz yıl Astana'da düzenlenen Asya'da İş Birliği ve Güven Artırıcı Önlemler Konferansı vesilesiyle bir araya gelmiştik. O günden bugüne kadar Sayın Putin ile daima yakın telefon diplomasisiyle diyalog içinde olduk. Bugün gerek ikili gerekse heyetlerimizin katılımıyla yaptığımız görüşmelerde gündemimizdeki konuları ele aldık. Ticaret, enerji, tarım, turizm, ekonomi ve finans başta olmak üzere; çok boyutlu iş birliğimizi daha da güçlendirmek için atılabilecek adımları değerlendirdik.

İkili ticaret hacmimiz geçen sene yaklaşık 69 milyar dolara ulaştı. 100 milyar dolar olarak belirlediğimiz hedefe emin adımlarla ilerliyoruz. Turizmde bu yıl da oldukça başarılı bir sezon geçiriyoruz. 2022 yılında 5 milyon 230 bin Rus vatandaşını ülkemizde ağırlamıştık. Bu yılın ilk 7 ayında ise 3 buçuk milyon Rus turist ülkemize geldi. Bu sayının kalan dönem de daha da artacağına inanıyorum. Üzerinde özellikle durduğumuz konulardan biri Karadeniz girişiminin yeniden canlandırılması oldu. Rusya'nın Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde ofis açma kararından memnuniyet duyduk.

"KARADENİZ GİRİŞİMİ KÜRESEL GIDA KRİZİYLE MÜCADELEDE ANAHTAR ROL OYNADI"

Karadeniz girişimi küresel gıda kriziyle mücadelede anahtar rol oynadı. Özellikle Afrika gibi tahıla en çok ihtiyaç duyanlar için bir nefes borusu oldu. Gündeme getirilen alternatif öneriler Karadeniz girişimi gibi sürdürülebilir güvenli ve taraflar arası iş birliğine dayanan kalıcı bir model sunamamıştır. Rusya'nın girişimin yeniden başlaması noktasındaki beklentileri tüm tarafların malumudur. Rus dostlarımızın dile getirdiği hususları biz de farklı vesilelerle ifade ettik, ediyoruz. Eksiklerin giderilerek girişimin devam ettirilmesi gerektiğine inanıyoruz. Bu konudaki görüşlerimizi değerli dostumla da samimiyetle ikili görüşmemizde paylaştım. Bu kapsamda Birleşmiş Milletlerle önemli ilerlemeler içeren yeni öneriler paketi hazırladık. Bu yeni süreç vasıtasıyla netice almanın mümkün olduğu kanaatindeyim. Türkiye olarak beklentileri karşılayacak bir çözüme inşallah kısa sürede ulaşacağımıza inanıyorum.

Bölgemizde kalıcı barış, istikrar ve refahın tesisine yönelik çalışmalarımızı sürdürme kararlılığındayız. Devam eden çatışmaların bir an önce uluslararası hukuk temelinde kalıcı ve adil bir barışla sona erdirilmesini arzu ediyoruz. Her konuşmamda vurguluyorum; savaşın kazanını, barışın kaybedeni olmaz. Bu ilkesel yaklaşımımızı aynen muhafaza ediyoruz. Taraflar arasında doğrudan müzakerelere evvelce ev sahipliği yaptık. Bu konuda üzerimize düşeni her zaman olduğu gibi yine yapmaya hazırız.

"RUSYA'YLA YAKIN TEMASIMIZ BÖLGESEL VE KÜRESEL MESELELERİN ÇÖZÜMÜNE KATKI SUNMAYI SÜRDÜRECEKTİR"

Sayın Putin ile diğer bölgesel ve küresel meseleleri de ele aldık. Bu kapsamda Suriye, Güney Kafkasya, Libya ile Afrika'daki son gelişmeleri değerlendirdik. İkili ilişkilerimizi bugüne kadar iyi komşuluk, dostluk, samimiyet ilkeleri temelinde ülkelerimizin ve bölgelerimizin çıkarına hizmet edecek şekilde ilerlettik. Bu temel üzerine inşa edilen Türk-Rus münasebetlerinin faydalarını çok geniş bir alanda gördük, görüyoruz. Rusya'yla yakın temasımız bölgesel ve küresel meselelerin çözümüne katkı sunmayı sürdürecektir. Özellikle Akkuyu Nükleer Enerji Santrali malum son şiddetiyle yürüyor. İkinci bir adım olarak da yine Sinop Nükleer Enerji Santrali konusunu bugün değerli dostumla ele aldık. Bu alanda da atılacak bir adımla Türkiye sınıf atlayacaktır."

"UKRAYNA'NIN BURADA RUSYA'YLA MÜŞTEREK ADIMLARIN ATILABİLMESİ NOKTASINDA YAKLAŞIMLARINI YUMUŞATMASI GEREKİYOR"

Toplantının ardından Erdoğan basın mensuplarının sorularını yanıtladı. "Rusya- Ukrayna savaşında çatışmaların durması için kalıcı bir barışın sağlanması, ateşkesin sağlanması ve bir müzakere masası kurulması için somut bir öneriniz oldu mu?" sorusuna Erdoğan şu yanıtı verdi:

"Özellikle Ukrayna'nın burada Rusya'yla müşterek adımların atılabilmesi noktasında yaklaşımlarını yumuşatması gerekiyor. Özellikle şu an itibariyle Karadeniz tahıl koridorundan en az gelişmiş, fakir Afrika ülkelerine gönderilecek tahıl önemli ama buradan çıkacak tahılın yüzde 44'ü Avrupa ülkelerine giderse buna haklı olarak Rusya olumlu bakmıyor. Buradan zaten yüzde 14 Türkiye'ye gönderiliyor. Bunun dışında yüzde 6 Afrika ülkelerine. Bu ister istemez Rusya'yı da biz fakir ülkelere bunu göndermek istiyoruz. Bugünkü yaptığımız görüşmede de Sayın Putin hatta "Biz 1 milyon ton fakir ülkelere bu tahılı göndermeye varız. Bunun bütün lojistik çalışmalarını da yaptık ve bu lojistik çalışmalarıyla bu adımı atmaya hazırız' dediler. Biz de kendilerine 'Burada üzerimize ne görev düşüyorsa Türkiye olarak buna varız. Sizden gelecek olan bu tahılları biz fabrikasyon olarak değirmenlerimizde öğüterek un şeklinde fakir Afrika ülkelerine gönderebiliriz' dedik. Bu konularda da mutabık kaldık. Temennim odur ki Sayın Putin de Afrika ülkelerinden bu talepleri süratle yerine getirir ki; 6 tane ülkeden özellikle bahsediyor. Temennim odur ki bu adımları da müşterek atma durumunda oluruz."

"TEMENNİ EDİYORUM Kİ EN AZ GELİŞMİŞ AFRİKA ÜLKELERİNİN BİZLERDE YANINDA OLURUZ"

Erdoğan, "Katar'ın katkısıyla bir tahıl antlaşması yapmaktan bahsettiniz. Bu proje tahıl anlaşması yerine geçebilir mi?" sorusuna ise şu yanıtı verdi:

"Katar'ın özellikle fakir, en az gelişmiş Afrika ülkelerine tahılın un haline getirilerek gönderilmesi noktasında mali destek verme bakımından 'Rusya, Türkiye, Katar üçlüsü olarak katılabiliriz' diyorlar. Böyle bir adımı atmak suretiyle temenni ediyorum ki en az gelişmiş Afrika ülkelerinin bizler de yanında oluruz."