Suriyelilere vatandaşlıkta merak edilenler

Türk vatandaşlığına geçme koşulları, Suriyeliler için esnetilecek. Ya Bakanlar Kurulu kararıyla vatandaşlığa alma uygulanacak veya yasal değişiklikle işlemler kolaylaştırılacak. 2 milyon 746 bin Suriyeli’ye, entegrasyon sağlandıktan sonra vatandaşlık hakkı tanınacak.

Suriye'deki içsavaştan kaçarak Türkiye’ye sığınan ve kayıt altına alınarak biyometrik kimlik verilen 2 milyon 746 bin Suriyeli’ye, topluma entegrasyonları sağladıktan sonra vatandaşlık hakkı tanınacak. 

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın, Suriyelilere vatandaşlık verilmesi için çalışma başlatıldığını açıklamasıyla, Türkiye’ye sığınan ve 2 milyon 746 bini kayıt altında olan yaklaşık 3 milyon Suriyeli ile ilgili strateji çalışması önem kazandı. Türk vatandaşlığı koşullarının, Suriyeliler için esnetileceği belirtiliyor. Hükümet, yasadaki vatandaşlığa hak kazanma koşullarını taşımayan Suriyelilerin, beklemeden vatandaşlığa alınması için nasıl bir yol uygulanacağı üzerinde çalışıyor. Bunun için ya şu anki Bakanlar Kurulu kararıyla vatandaşlığa alınma işlemi uygulanacak veya Vatandaşlık Kanunu’nda yapılacak bir değişiklikle Suriyelilerin vatandaşlığa alınması kolaylaştırılacak. Bu konuda Nüfus ve Vatandaşlık Genel Müdürlüğü çalışma yürütüyor.

8 ALANDA ENTEGRASYON
Entegrasyonda ‘Türkiye’deki Suriyelilere yönelik Politikalar ve Stratejiler İçin Çerçeve Belgesi’ne göre, 7 bakanlık ana sorumlu kurum. 14 destek kurumu, STK’lar ve özel sektörün katkısıyla yürütülen çalışmayla Suriyelilerin entegrasyonu, ‘sığınma, eğitim, sağlık, ekonomik ve çalışma hayatı, sosyal uyum, yerel yönetimler, güvenlik, sivil toplum’ gibi 8 ana dalda eğitim çalışmasıyla sağlanacak.

VATANDAŞLIK KRİTERLERİ
Suriyeliler, diğer yabancılar gibi nitelikli iş gücü veya yatırım koşulunu sağlamaları durumunda Turkaz kart uygulamasından da yararlanabilecekler. Entegrasyon eğitimine tabi tutulan ve burada uyum sağlayan Suriyelilere vatandaşlık yolu açılacak. Sosyal uyumda zedeleyici herhangi bir davranışta bulunan veya kamu düzenini bozan kişiler, vatandaşlık için başvuru hakkını yitirecekler. 8 ana kriteri yerine getiren ve vatandaşlık için başvuracak Suriyelilerde ise “toplumsal ve kamu düzenine uyum, sosyal uyum, yeteri seviyede Türkçe biliyor olması, adli sicil kaydının temiz olması, suç kaydının bulunmaması, Türkiye vatandaşı olacağında nasıl bir katkı sağlayacağı” kriterlerine bakılacak. Bu kriterleri yerine getiren ve vatandaşlık için başvuran Suriyeliler için İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, “Vatandaşlığa kabul edilip edilmeyeceğini, vatandaşlığa uygunluğunu” inceleyerek rapor verecek. İstihbarat incelemesinden de geçirildikten sonra uygun rapor verilen Suriyeliler Türkiye vatandaşlığına kabul edilecek. 

BİYOMETRİK KAYIT
Türkiye’ye sığınan Suriyelilerin, eğitim, sağlık gibi sosyal haklardan yararlanmaları, suça karışanların takibi için 2013 yılında biyometrik kimlik çalışması başlatıldı. AFAD koordinasyonunda yürütülen çalışmada parmak izi, kimlik ve ikamet bilgileri alınan 2 milyon 746 bin Suriyeli, biyometrik kimlik verilerek kayıt altına alındı. Suriyelilere böylece “geçici koruma statüsü” de verilmiş oldu.  Kayıt altına alınan Suriyeliler, bulundukları kentin dışına çıktıklarında ise sağlık ve eğitim hizmetlerinden faydalanmak için kayıtlarını revize ediyor.

POLİSLİK VE ASKERLİK YAPABİLECEKLER
Suriyeliler vatandaşlığa geçtiklerinde çalışma hayatlarındaki birçok sınırlama sona erecek. 

ÇALIŞMA HAYATI
MEVCUT DURUM: Suriyeliler çalışma izni olmaksızın Türkiye’de çalışamıyor veya çalıştırılamıyor. / Suriyeliler, geçici koruma kayıt tarihinden 6 ay sonra çalışma izni almak için Çalışma Bakanlığı’na başvuruda bulunuyor. / Mevsimlik tarım veya hayvancılık işlerinde çalışacaklar, çalışma izni muafiyeti kapsamında. / Yalnızca Türk vatandaşları tarafından icrasına izin verilen iş ve meslekler için izin verilmiyor. / Sağlık ve eğitim alanında ön izin alma şartı bulunuyor. / Çalışma Bakanlığı’nca, çalışma izinleri için değerlendirme kriterleri belirleniyor. Farklı işyeri istihdam kotaları da uygulanabiliyor. / Kamu düzeni, kamu güvenliği ya da kamu sağlığı yönüyle çalışma izni verilmesinde sakınca görülen illerde, çalışma izni durduruluyor. / Bir işyerinde çalışan Suriyelilerin sayısı, Türk vatandaşlarının sayısının yüzde 10’unu geçemiyor. 

VATANDAŞ OLUNCA: Çalışmak isteyen Suriyelilerin 6 aylık bekleme süresi sona erecek. / İstedikleri sektöre geçecekler. / ‘İşyerindeki sayıları yüzde 10’u geçemez’ sınırlaması da kalkacak. 

SAĞLIK
MEVCUT DURUM: Temel ve acil sağlık hizmetleri kapsamındaki tedavi ve ilaçlardan katılım payı vermeden faydalanabiliyorlar. Sağlık hizmetini ikâmet adresinde almaları şartı bulunuyor. Üniversite, sağlık uygulama ve araştırma merkezleri ile özel hastanelere ancak sevk halinde gidebiliyorlar. 
VATANDAŞ OLUNCA: Gelir testinde belli bir sınırın altında geliri olduğu belgelenen Suriyelilerin sağlık sigortası primleri devlet tarafından ödenecek. Bunun dışında kalanlar ise primlerini yatıracak. Ayrıca hastaneye ve eczaneye gittiklerinde de katılım payı verecekler. 

MÜLK EDİNME
MEVCUT DURUM: Suriyeliler şu anda Türkiye’de mülk edinemiyor.
VATANDAŞ OLUNCA: Mülk edinme hakları olacak. 

SEÇME VE SEÇİLME HAKKI
MEVCUT DURUM: Seçme ve seçilme hakkını da kullanamıyor.
VATANDAŞ OLUNCA: Seçme ve seçilme hakları olacak. Milletvekili, belediye başkanı, belediye meclis üyesi, muhtar seçilebilecekler, yaşadıkları yerlerdeki yönetimlerin belirlenmesinde etkin olacaklar. 

ASKERLİK
MEVCUT DURUM: Askerlik yapamıyorlar.
VATANDAŞ OLUNCA: Askerlik hizmeti yükümlülüğüne tabi olacaklar.

EĞİTİM
MEVCUT DURUM: Suriyeli mülteciler Türkiye’deki devlet okullarına ve geçici eğitim merkezlerine kaydolabiliyor. Geçici eğitim merkezleri, Suriyeliler için özel olarak açılmış eğitim kurumları niteliğinde. Üniversitede ise kontenjan dahilinde sınavsız okuma hakları bulunuyor.
VATANDAŞ OLUNCA: Türk vatandaşlarıyla aynı sınırlamalar kapsamında okula gitme hakları olacak. Üniversite içinse sınava girme zorunluluğu gelecek. Hacer BOYACIOĞLU / ANKARA

Hangi şehirde ne kadar Suriyeli var' 

Türkiye’de kayıtlı olarak yaşayan yaklaşık 2 milyon 750 bin Suriyeli, T.C vatandaşı olursa bunların 1 milyon 500 bini seçimlerde oy kullanma hakkına sahip olacak.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Suriyeli mültecileri Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı yapma planının altından 1.5 milyonluk seçmen hesabı çıkmasının ardından gözler hangi illerde kaç seçmenin olduğu ve vatandaşlık için nelerin gerektiği sorularına çevrildi.

HANGİ İLDE KAÇ SURİYELİ VAR'

Vatandaşlığın sekiz şartı
Yasaya göre Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancıların;
1. Kendi milli yasasına göre ergin ve ayırt etme güçüne sahip olması gerekiyor. Eğer ‘vatansız’ ise burada Türk yasalarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olup olmadığına bakılıyor.
2. Türk vatandaşı olmak için başvurduğu tarihten geriye doğru 5 yıl boyunca Türkiye’de ikamet etmesi gerekiyor.
3. Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile teyit etmesi gerekiyor.
4. Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığının olmaması gerekiyor.
5. İyi ahlak sahibi olması gerekiyor.
6. Yeteri kadar Türkçe konuşması gerekiyor.
7. Türkiye’de hem kendisinin hem de bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak bir gelire veya mesleğe sahip olması gerekiyor.
8. Milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunmaması gerekiyor.
Ancak; “vatandaşlığa alınması zaruri görülen kişiler” ve “göçmen olarak kabul edilen kişiler” Bakanlar Kurulu ile Türk Vatandaşlığı kazanabiliyor. Yani göçmenler Türk vatandaşlığının kazanılması için aranan 8 koşuldan istisna tutuluyor.