TMMOB’dan Büyükşehir’e ‘gemi söküm tesisi’ çağrısı: Tesisler faaliyetten men edilsin!

ŞİLAN KOCADAĞ/EGEPOSTASI- Aliağa’da faaliyet gösteren gemi söküm tesisleri için uygulanan ÇED  muafiyetinin kaldırılması için açılan ortak dava devam ediyor.

“Gemi Söküm ve Gemi Geri Dönüşümü Faaliyeti Alan Artışı Projesi” adı ile ÇED sürecinin başladığı duyurusu Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü sayfasında paylaşıldı.

TMMOB Çevre Mühendisler Odası İzmir Şubesi, mücadeleyi yaygınlaştırmak ve Aliağa’da çevre, halk ve işçi sağlığı konusunda kendini tüm müdahil ve muhatap alan kurum ve kişilere çağrı yapmak adına basın açıklaması gerçekleştirdi.

DAVA SÜRECİ DEVAM EDİYOR

İzmir’in Aliağa ilçesinde gerçekleştirilen gemi sökümünün çevre ve halk sağlığını tehdit ettiği belirten açıklamada, “Bakanlık tarafından verilen ÇED kapsamdışı belgeleri ile bugüne kadar Çevresel Etki Değerlendirilmesi (ÇED) süreci işletilmeksizin çalışmaya devam eden gemi söküm tesisleri için ÇED süreci işletilmesi gerektiğine ilişkin EGEÇEP, İzmir Barosu, TMMOB Mimarlar Odası, İzmir Tabip Odası ve 8 yurttaş, 10 OCAK 2025 tarihinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına karşı açtığı dava süreci devam ederken, ‘Gemi Söküm Ve Gemi Geri Dönüşümü Faaliyeti Alan Artışı Projesi’ adı ile ÇED sürecinin başladığı duyurusu ÇŞİM sayfasında paylaşıldı” denildi.

ÇED MUAFİYETİ İPTAL EDİLMELİ

Gemi söküm sektöründe sorunların çözümü için tek başına Çed prosedürünün işletilmesinin yeterli olmadığı belirtilerek, “Gemi söküm tesislerinin çevre ve işçi sağlığı açısından en az riskle faaliyet göstermesi için kuru havuz yöntemi zorunlu tutulmalıdır. Gerekli çevresel önlemler alınmalıdır. Bu kapsamda öncelikli olarak bölgenin ihtiyaçları belirlenmeli, bu doğrultuda bir ÇED süreci planlanmalı ve ÇED muafiyetlerinin hâlihazırda mevcut koşullar dikkate alınarak iptali gerekmektedir. ÇED süreci“yasal prosedürün kağıt üzerinde tamamlanması” şeklinde gerçekleşmemeli, bu süreçte çalışma yöntemi, alınması gereken önlemler, kontrol ve denetim mekanizmaları sorgulanmalıdır.” ifadelerine yer verildi.

LİSANSTAN MUAF BİR ŞEKİLDE ÇALIŞILIYOR!

Ayrıca açıklamada, “Gemi geri dönüşüm tesisleri Çevre İzin Ve Lisans Yönetmeliğine göre çevreye kirletici etkisi olan işletmeler olarak tanımlanmasına rağmen, gemi geri dönüşümü ile ilgili özel mevzuat düzenlemesi yapılmadığı için lisanstan muaf, denetimsiz ve kontrolsüz olarak çalışmaya devam etmektedir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından; Gemi Geri Dönüşümü ile ilgili usul ve esaslar, tesislerin özellikleri, işletme koşulları, çevre kirliliği kapsamında alınması gereken önlemler, denetimi ile ilgili hususları içerecek şekilde uluslararası düzenlemelere uyumlu olarak yayınlanmalıdır.” ifadeleri kullanıldı.

RAPORLAR UZMANLAR TARAFINDAN İNCELENMELİ

Açıklamada gerekli önlemlerin alınması gerektiği vurgulanarak, “Gemilerin sökülmesi sürecinde tehlikeli madde envanter raporları, söküm planları, atık yönetim planları, asbest ve radyoaktivite ile ilgili özel mevzuat kapsamında gerekli envanter ve ölçüm raporları istenmeli ve konusunda uzman olan personel tarafından titizlikle incelenmelidir. Söküm için getirilen tüm gemilerin fiziki koşullarının sunulan belgelerle uyumlu olup olmadığı, söküm işlemleri sırasında gerekli önlemlerin alınıp alınmadığı denetlenmelidir.İşçi sağlığı ve güvenliği ile ilgili İLO tarafından hazırlanan rehber dokümanlar ışığında ve yasal mevzuat kapsamında gerekli önlemler alınmalıdır.” denildi.

ŞEFFAF PERSPEKTİFLE SÜREÇ YÜRÜTÜLMELİ

Sürecin nasıl yürütülmesi gerektiği konusunda, “Aliağa, çevresel yük ve kirlilik taşıma kapasitesinin aşılmış olduğu bilimsel ve kurumsal raporlarla defalarca ortaya konmuş  ve özel işletim koşullarının gerekli olduğu bir yerdir. Gemi söküm tesisleri demir çelik tesisleri ile birlikte Aliağa bölgesinde en önemli kirletici kaynaktır. Şeffaf, çalışan sağlığı, çevre ve halk sağlığı ile doğayı koruyan bir perspektifle süreç yürütülmelidir. Yaşanan olumsuzlukların tekrarlanmaması için, gerekli yasal düzenlemeler yapılmalı, hem gemi söküm tesislerinin hem de tüm Aliağa'da bulunan ağır sanayi tesislerinin işletim koşulları etkin bir şekilde denetlenmelidir. Gemi Sökümü süreci;  bilimsel ve teknik değerlendirmeleri ile etkin bir kamusal denetimle yürütülmelidir.” ifadeleri kullanıldı.

TESİSLER FAALİYETTEN MEN EDİLSİN!

Çevresel  yük ve kirlilik taşıma kapasitesi  aşılmış olan Aliağa’da gemi geri dönüşüm  tesislerinde kapasite artırımına gidilmesinin kabul edilemeyeceğini ifade eden açıklamada, “Çevresel etki değerlendirmesi yapılmadan, çevre izin lisansı olmadan denetimsiz ve kontrolsüz olarak çalışan gemi söküm tesisleri faaliyetten men edilmelidir. Kentimizin ve bölgemizin doğal ve kültürel değerlerinin, müşterek varlıklarının korunmasının takipçisi olan meslek odaları, sivil toplum örgütleri, yaşam savunucuları olarak; çevre ve halk sağlığını tehdit eden gemi söküm faaliyetlerine ve yarattığı kirliliğe karşımücadelemize devam ediyoruz.” denildi.

ÇED BAŞVURUSU TESİSLERİ AKLAMAZ!

Av. Arif Ali Cangı, “Gemi söküm tesislerine ilişkin şimdiye kadar ÇED’den muaf tutulmaları üzerine, bu kararın iptali için dava açtık. Açılan dava ilk inceleme aşamasında, yürütmeyi durdurma konusunda karar çıkacağını umuyoruz. Çıkacak karar bundan sonraki süreç için de belirleyici olacak. Diğer yandan gemi söküm tesislerinin kapasitesi defalarca artırıldı. Zira ÇED’den muaf tutulmasını nedeni 7 Şubat 1993 tarihinden önce faaliyete başlamasıdır. Gerçekten 1993’ten önce faaliyete başlayan tesisler aynı kapasitede mi çalışıyor? Şimdiye kadar defalarca kez kapasite artırıp büyüdüler ve ÇED’den muaf tutuldular. Bugün yapılan başvuru yanlışlarını örtmek için yaptıkları değerlendirmesi yapılabilir. ÇED başvurusu yapılmış olması ve formalite gereği ÇED süreci işlemesi de tesisleri aklamaz. Burada kapalı havuz sistemini tartışmaya başlıyoruz. Yapılacaksa ÇED sürecinde tüm tarafların da katılımıyla çevreye olan etkinin nasıl 0’a indirileceği tartışılmalıdır.” ifadelerine yer verdi.

BÜYÜKŞEHİR’E ÇOK BÜYÜK SORUMLULUK DÜŞÜYOR

Cangı son olarak, “Bu tesislere ruhsat verme ve denetleme yetkisi büyükşehrin uhdesindedir. Dolayısıyla bu tesislerin işyeri açma ve çalıştırma ruhsatı veren İBB’ye çok büyük bir sorumluluk düşüyor. Şu anda ÇED olmadan çalışan bu tesislerin açılma koşullarını taşıyıp taşımadığı İzBB tarafından derhal denetlenmeli ve faaliyetten men edilmelidir. Sözün özü gemi söküm tesislerinin yarattığı kirliliğe karşı duran İzBB’ye büyük bir iş düşüyor. Derhal bu tesisleri denetlemesi ve ruhsatlarını iptal edip, faaliyetten men etmesi gerekiyor diye düşünüyorum.” dedi.