'Yargıtay Balbay'ın cezasını onaylayabilir'

Gazeteci Mustafa Balbay, Ergenekon Davası kapsamında hakkındaki hüküm kesinleşmemiş olmasına rağmen 4 yıl 278 gündür tutuklu bulunması Anayasa Mahkemesi'nce "mağduriyet yaratıcı" kabul edilince serbest bırakıldı.

Tutuklu olduğu sırada Haziran 2011 seçimlerinde CHP İzmir Milletvekili seçilen Balbay, "özgür bir insan" olarak güne uyandı, TBMM'de milletvekilliği yemini etti ancak hakkındaki hapis cezası Yargıtay'da onaylanırsa yeniden cezaevine dönme ihtimalinin kalkmadığına dikkat çekiliyor.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde (AİHM) yargıçlık görevinden emekli hukukçu Rıza Türmen, Amerika'nın Sesi'ne yaptığı açıklamada, Mustafa Balbay'ın önümüzdeki aylarda "darbeye teşebbüs" ile suçladığı için milletvekilliği düşürülerek yeniden hapsedilme olasılığı bulunduğunu belirtti.

Amerika'nın Sesi'nin Balbay'la ilgili hukuki gelişmelerle ilgili sorularını yanıtlayan AİHM Eski Yargıcı Rıza Türmen ise, Türkiye'deki yargı açısından Balbay'ın özgürlüğü konusunda endişeli ve karamsar olduğunu açıkladı.

Aynı zamanda CHP Milletvekili olan Rıza Türmen, Balbay'ın Türkiye'de bireysel başvuru hakkı yürürlüğe girmeden önce AİHM'e yaptığı bir başvurusu bulunduğunu da anımsattı. Ayrıca Anayasa Mahkemesi'nin gerekçeli kararından memnuniyet duyulmazsa bunun da 6 ay içerisinde AİHM'e başvurma hakkı olduğunu kaydeden Türmen, "Şimdi Anayasa Mahkemesi, 4 Aralık günü bu kararı vermek durumundaydı. Çünkü Türkiye'ye bireysel başvuru sistemini yürütmesi için AİHM tarafından 2 yıl deneme süresi verilmiştir. Dolayısıyla Anayasa Mahkemesi, AİHM içtihatları doğrultusunda karar almıştır" dedi.

Balbay'n özgürlüğü açısından Yargıtay'ın kararını "kritik aşama" olarak değerlendiren Türmen, Ergenekon Davası'nda Balbay hakkında 34 yıl 8 aylık hapis cezasının Yargıtay'da onanma ihtimalini unutmamak gerektiğini vurguladı. Türmen, "Balbay hakkında hükmedilen suç, Anayasa'nın 14'ncü maddesinde düzenlenen ve dolayısıyla da milletvekilliği dokunulmazlık hakkından yararlanmasını engelleyen bir suç statüsünde. Eğer Yargıtay, Balbay hakkındaki hükmü kesinleştirirse maalesef milletvekilliği düşürülerek, yeniden cezaevine gönderilmesi gündeme getirilecektir" dedi.

Anayasa Mahkemesi'nin henüz Ergenekon Davası ile ilgili sadece usul yönünden değerlendirme yaptığını anımsatan Türmen, Yargıtay aşaması sonrasında hukuken neler olabileceğini şöyle aktardı:

"Eğer Yargıtay, Balbay'ın kararını onarsa o zaman Anayasa Mahkemesi'ne dava esasına ilişkin 'adil yargılama hakkı ihlali' gerekçesiyle itiraz yapılabilecek. Anayasa Mahkemesi, esastan incelenmesinde deliller açık mı, gizli sanıklar sorunu, savunma hakkı kullanımı sağlıklı gibi yönleriyle Ergenekon Davası'nı değerlendirmek durumunda kalacak. Tabii o zaman Anayasa Mahkemesi'nden bugünkü kararı çerçevesinde 'tutarlı' olması beklenecek. Aksi takdirde yine dava AİHM'e gidecektir."

Şimdi Anayasa Mahkemesi'nin uzun tutukluluk ile ilgili aldığı bu karar ardından yargılama sürecindeki sıkıntıları dikkate alarak Yargıtay'ın yerel mahkeme kararını bozması gerektiğini söyleyen Türmen, "Ancak Türkiye'deki yargı sisteminden umutlu değilim. Çok umutsuzum aslında" dedi.

Rıza Türmen, Türkiye'deki yargıdaki en büyük sorunu ise, "ideolojik bakış" olarak yorumladı. Türmen, "Maalesef mevcut dava süreçleri neresinden tutsanız elinizde kalıyor. Hukuki kriterler uygulanmıyor. Yargıçlardaki kişisel ideolojik bakışa ve siyasi önyargılara göre karar alınıyor" diye konuştu.

Türmen, Türkiye'nin iç hukuk yolları tüketildikten sonra mevcut Balyoz, Ergenekon ve KCK davaları gibi dosyalar nedeniyle AİHM tarafında gelecek 6 yıl ile 10 yıl arasında sürekli mahkum edilmesini beklediğini de söyledi. Türmen, "Türkiye çok zor durumda kalacak AİHM kararlarıyla ama aradan maalesef zaman geçmiş olacak" dedi.

Türkiye, tarafı olduğu AİHM Sözleşmesi kapsamında insan hakları ihlallerini kendi yargı sisteminde çözümlemek amacıyla 12 Eylül 2010'daki referandumla yapılan Anayasa değişikliği ardından "bireysel başvuru hakkı" sistemini getirdi. Öncesinde Anayasa Mahkemesi'ne, Anayasa'ya aykırılık iddiasıyla yasa hükümleri ve yargı kararları hakkında itiraz Cumhurbaşkanı'nca ve ana muhalefet partisi ile mahkemelerce yapılabilmekteydi.

Anayasa değişikliği ardından yapılan yasal düzenleme ve AİHM ile imzalanan antlaşma uyarınca Eylül 2012'den itibaren Anayasa Mahkemesi bireysel başvuruları da değerlendirmeye almaya başladı. Türkiye, bu mekanizma ile AİHM'e yapılacak bireysel başvuruları azaltmayı ve iç hukuk yoluyla insan hakları ihlallerini karara bağlamayı hedefliyor. (Gerçekgündem)