Hangi EYT'liler borçlanmaya takılıyor?

Ahmet Kıvanç, Habertürk okurlarının sorularını yanıtladı.

ASTSUBAY VE POLİSLERİN BORÇLANMA MAĞDURİYETİ GİDERİLECEK Mİ?

Mesleğe 2000, 2001, 2002 yıllarında başlayan asker ve polis okurlarımızdan çok sayıda mesajlar aldık. Konu daha önce Kamu Denetçiliği Kurumu’nca değerlendirildi ve adaletsizliğin giderilmesi konusunda tavsiye kararı alındı.

Sorun karmaşık ve teknik bir konu. Sorunun temelinde ise mevzuatta sık sık yapılan değişiklikler yatıyor. Astsubay ve polislerin askeri ve polis okulu öncesinde kendi nam ve hesabına fakülte, yüksekokul veya meslek yüksekokullarında geçen sürelerinin borçlandırılması konusunda farklı uygulama söz konusu. 8 Eylül 1999 ve daha öncesinde göreve başlamış olanların hizmet başlangıcı, borçlandıkları süre kadar geriye götürüldü.

Mesleğe 6 Haziran 2003 sonrası başlayan astsubay ve polisler fiilen ilk defa bu tarihten sonra 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu’na tabi çalışmaya başlamalarına rağmen sivil öğrenim dönemlerine ilişkin borçlanmaları hizmetten sayıldı. Öğrenimi 8 Eylül 1999 öncesi olanların okulda 18 yaşını doldurdukları tarih hizmet başlangıcı kabul edildi. Dolayısıyla kademeli yaşa tabi oldular. EYT kanunu çıktığında yararlanabilecekler.

Mesleğe 9 Eylül 1999 – 6 Haziran 2003 tarihleri arasında başlayanların yaptıkları borçlanmalar sadece hizmet günlerine ekleniyor, hizmet başlangıcını öne çekmiyor.

Üç ayrı döneme ilişkin bu farklılık şöyle bir haksız duruma da yol açıyor. Örneğin, üniversiteyi 1998 -2000 yıllarında birlikte okuyan iki arkadaştan biri aynı yıl diğeri ise 6 Haziran 2003 sonrasında göreve başlamış olsun. Mesleğe 2000 yılında başlayan kişi, 2003’te başlayan arkadaşından daha geç emekli olacak. Öyle ki, bazı durumlarda öğrenim dönemine göre emeklilik yaş farkı 8-10 yıla kadar çıkabiliyor.

EYT kanunu çıktığında bu adaletsizlik daha da artacak. Aynı tarihler arasında üniversite okuyan iki arkadaştan 2003’te çalışmaya başlayan EYT’den yararlanabilirken, 2000’de başlayan yararlanamayacak.

Konu daha önce Kamu Denetçiliği Kurumu’nda da gündeme geldi. Sosyal Güvenlik Kurumu, kanun değişikliğine ihtiyaç bulunduğu cevabını verirken, Ombudsman, mağduriyetin giderilmesi için çalışma yapılması yönünde tavsiye kararı aldı.

Bu sorunun benzerini aynı dönemlerde göreve başlayan polisler askerlik borçlanması nedeniyle yaşıyorlar. Mağduriyetlerin giderilmesi için 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na geçici bir madde eklenerek düzenleme yapılması gerekiyor. Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ile ilgili düzenlemenin yapılacağı torba kanun teklifinde bu konuyla ilgili düzenlemeye de yer verilmesi gerekir.

PANDEMİDE ÜCRETSİZ İZNE ÇIKARTILANLARA BORÇLANMA HAKKI VERİLECEK Mİ?

Pandemide ücretsiz olarak izne çıkartıldık. Bu sürede sigortamız yatmadı. Bununla ilgili borçlanma hakkı getirilmesine ilişkin bir çalışma var mı? Çok mağduruz. (A. Akyüz)

Bu konuyu muhtelif zamanlarda gündeme getirmeye çalıştım. Pandemi döneminde 3.1 milyon işçi ücretsiz izne çıkartıldı. Benzer durum kısa çalışma ödeneği (KÇÖ) alanlar için de söz konusu. Kısa çalışmaya ayrılan işçi sayısı da 3.8 milyon oldu. Bunların kimisi birkaç hafta, kimisi de aylarca kısa çalışmada veya ücretsiz izinde gösterildi.

Bu dönemde sosyal güvenlik primleri yatırılmadığı için EYT’den yararlanmaları da gecikecek. Pandemi döneminde kendi istek ve iradeleri dışında çalışamayan kişilerin kısa çalışmada ve ücretsiz izindeki süreleri için borçlanma hakkı getirilmesi gerekir. Bu konuda henüz bir çalışma bulunmuyor ancak büyük bir mağduriyetin söz konusu olduğunu kabul etmek gerekir.

BİRDEN FAZLA STATÜDE ÇALIŞANLARIN EMEKLİLİĞİNDE SON 7 YIL KURALI NASIL UYGULANIR?

Sigorta giriş tarihim 01.01.1997. Askerlik borçlanması ile birlikte 4511 prim günüm bulunuyor. Temmuz 2016’dan beri çalışmıyorum. EYT kanunu çıktığında emeklilik şartları 1999 öncesindeki haline getirilirse 5000 günü tamamlamak için isteğe bağlı sigorta yapmayı düşünüyorum. Ancak, son 7 yılın yarıdan fazlası hangi statüde geçmiş ise o statüden emekli olunur diye biliyorum. Eksik günleri isteğe bağlı sigorta ile tamamlarsam 2016 yılından beri çalışmamış olduğum süreler son 7 yıl hesabında nasıl değerlendirilecek? (Fatih B.)

Sigortalı çalışmaya 2008 öncesinde başlayan ve birden fazla statüde çalışanların hizmet birleştirmesi suretiyle emekliliğinde son 7 yıl içinde en fazla hangi statüde çalışılmış ise o statünün koşulları aranıyor. Sürelerin eşit olması durumunda son çalışılan statü dikkate alınır. (2008 sonrası çalışmaya başlayanlarda ise son 7 yılda değil, tüm çalışma yaşamı boyunca en fazla çalıştığı statüye bakılır.)

Son 7 yıl ile kastedilen takvim yılı değil, prim günüdür. Sosyal güvenlik mevzuatına göre bir yıl 360 gün, 7 yıl ise 2520 gündür. Buna göre, son 2520 prim gününde en fazla hangi statüde prim günü bildirilmiş ise o statüden emekli olunur.

Sizin durumunuza gelince, çalışmadığınız süreler bu hesaplamaya dahil edilmez. Prim günlerinizi 5000’e tamamlamak için isteğe bağlı sigorta yaklaşık 17 ay süreceğinden, son 7 yılın yarıdan fazlası SSK’da geçmiş olacak. Bu durumda, EYT yasası çıktığında SSK’dan emekli olmanızın önünde bir engel teşkil etmez.

18 YAŞINDAN KÜÇÜK İKEN SİGORTALI OLAN EYT’DEN YARARLANABİLİR Mİ?

27 Haziran 1982 doğumluyum. İlkokul bitince çalışmaya başladım. Sigorta başlangıç tarihim 1 Ocak 1996. Prim günüm 9000’e yakın. Mevcut kanuna göre emeklilik için 56 yaşı beklemem gerekiyor. Altı yıl önce kıdem tazminatı alarak işten ayrıldım. Daha sonra girdiğim işyerinde çalışmaya devam ediyorum. Sizce EYT’den yararlanabilir miyim? Küçük yaşta sigortalı olmam engel teşkil eder mi? (Ahmet Ö.)

Sigortalı çalışmaya 18 yaşından önce başlamış olmak, EYT’den yararlanmayı engellemez. Sadece sigortalılık süresi, 18 yaşın doldurulduğu tarihte başlar. 18 yaşından küçük iken ödenen primler ise prim günlerine eklenir. SSK’lı bir erkek için aranan 25 yıllık sigortalılık süreniz 27 Haziran 2000 tarihinde başlar. Bu durumda 27 Haziran 2025 tarihinde sigortalılık sürenizi tamamlayarak EYT’den yararlanabilirsiniz.

1999 ÖNCESİ SSK’LI MEMUR EYT’DEN YARARLANABİLİR Mİ?

1993 yılında SSK’lı çalışmaya başladım. SSK’da 3 yıl 10 ay 20 günüm var. 2003 yılında Türk Silahlı Kuvvetleri’nde memur olarak göreve başladım. EYT kapsamına giriyor uyum? Hizmet birleştirmesi yaptığım için kafam çok karışık. (Ayşe D.)

8 Eylül 1999 ve öncesinde SSK, BAĞ-KUR veya Emekli Sandığı’ndan herhangi birinde sigortalı çalışmış olanlar EYT kapsamındadır. Sadece prim günü koşulları farklıdır. 1999 öncesinde SSK’lı kadınlar 5000 prim günü ve 20 yıl sigortalılık süresine tabi iken, Emekli Sandığı iştirakçisi kadınlar 7200 prim gününü tamamlamak zorunda. Eğer çıkartılacak EYT yasası ile 1999 öncesindeki prim günü ve sigortalılık süresi koşulları ile emeklilik hakkı getirilirse, Emekli Sandığı’na tabi kadınlar 7200 günü, erkekler ise 9000 günü tamamladıkları tarihten itibaren EYT’den yararlanırlar.