Harvard Üniversitesi Kardiyoloji Uzmanı Ünlü, Covid-19 aşılarına dikkat çekti: Çok büyük bir halk sağlığı sorunu

Covid-19 vakalarının, dünyada ve Türkiye’de yeniden alarm verdiğini Cumhuriyet gündeme getirmişti. Vakaların artmasıyla “aşı” tartışmaları da gündeme geldi. Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Uzmanı Ozan Ünlü, Covid-19 aşılarıyla ilgili yayılan yanlış bilgileri Cumhuriyet’ten Merve Kılıç'a anlattı. Covid-19 aşılarının, pandeminin kontrol altına alınmasında yaşamsal bir rol oynadığını ve milyonlarca insanın yaşamını kurtardığını kaydeden Ünlü, şu ifadeleri kullandı:

“İlk klinik çalışmalarda (faz 3), mRNA aşıları semptomatik Covid-19’u önlemede yüzde 90’ın üzerinde bir etkinlik gösterdi. Johnson ve Johnson (Janssen) aşısı ise semptomatik Covid-19’u önlemede yüzde 80’e yakın etkinlik gösterdi. Bu etkinlikler, faz 3 çalışmalarında gösterilince aşıların onay almasıyla yüz milyonlarca insan aşı oldu ve bu aşıların etkinliğini çok büyük çalışmalarla inceleme şansı bulduk. Bu çalışmaların hepsi bize bu aşılar olmasaydı milyonlarca insanın hayatını kaybedebileceğini gösterdi.”

‘PIHTI RİSKİNİ AZALTIYOR''

Ünlü, “Çalışmalar, Covid-19’a bağlı diğer komplikasyonları azaltmadaki etkisini de gösterdi. Örneğin, Norveç’te yapılan bir araştırma, aşıların uzun Covid belirtilerini yüzde 46-52 oranında düşürdüğünü ortaya koydu. Avrupa’da 20 milyondan fazla aşı uygulamasının incelendiği bir diğer çalışma, aşıların kalp yetmezliği veya toplardamar ve atar damar kan pıhtıları gibi ciddi komplikasyonların riskini de azalttığını gösterdi” dedi. Söz konusu çalışmalara göre herhangi bir Covıd-19 aşısının ilk dozunun, enfeksiyon sonrası 30 gün içinde kalp yetmezliği riskini yüzde 55 oranında azalttığını söyleyen Ünlü, “Henüz geçtiğimiz günlerde İngiltere’den yayınlanan başka bir çalışma da yine bu verileri doğruladı. Fakat ne yazık ki zamanla yeni varyantların ortaya çıkması, aşıların etkinliğinde bazı değişikliklere yol açtı. Özellikle Delta ve Omicron gibi varyantlar, ilk aşıların semptomatik enfeksiyonu önleme etkinliğini azalttı” ifadelerini kullandı. Ünlü, “Bununla birlikte, aşılar hâlâ ciddi hastalık, hastaneye yatış ve ölüm riskini büyük ölçüde azaltmaya devam ediyor. Fakat, genel olarak etkinlikte bu azalma ek dozların gerekliliğini ortaya çıkardı ki bu ülkemizde aktif olarak uygulanmasa da Avrupa’nın birçok yerinde ve Amerika’da uygulanıyor” diye konuştu. 

‘NADİR YAN ETKİLERİ BULUNUYOR''

Covid-19 aşılarının, tıpkı diğer tüm aşılar gibi yan etkilere sahip olabileceğine dikkat çeken Ünlü, “Aşılarının yaygın yan etkileri arasında enjeksiyon bölgesinde ağrı, yorgunluk, baş ağrısı, kas ağrısı, titreme, ateş, enjeksiyon bölgesinde şişlik veya kızarıklık ve eklem ağrısı  bulunuyor. Çok nadir fakat ciddi yan etkiler arasında ise miyokardit ve perikardit (100,000 doz başına yaklaşık 1-5 vaka), anafilaksi (milyon doz başına 2-5 vaka) ve kısmi yüz felci(100,000 doz başına yaklaşık 7 vaka) yer alıyor” ifadelerini kullandı. Ünlü, “Bu kadar nadir yan etikleri bulabilmemizin nedeni bu çalışmaların yüz milyonlarca insanda yapılmış olması. Fakat, özellikle sosyal medyada bu nadir yan etkileri raporlayan çalışmaların yanlış bilgi yaymak amaçlı kullanıldığını çok görüyorum. İnsanlar da bunlara bakarak aşılar hakkında tamamen yanlış fikirler ediniyor” dedi. Avrupa ve ABD’de aşı şirketlerine karşı açılmış davalardan bahsedildiğine işaret eden Ünlü, “ABD’de bu konuda açılmış yaklaşık 10 bin adet dava var ve bunların henüz gerçekten aşıların yan etkileri nedeniyle ilgili olduğunun bir kanıtı yok” değerlendirmesinde bulundu. 

'‘KALP KRİZİ ORANI 15 YILDIR ARTIYOR''

Ünlü, “Yanlış anlaşılmaların en önemli sebeplerinden biri de insanların çevresiyle ilgili kişisel gözlemlerini kullanmaya çalışmaları ve bunun doğal olarak çok hatalı bir sonuç çıkarmalarına sebep olmaları. Kalp ve damar hastalıkları ne yazık ki toplumda hala ölümlerin en sık nedeni ve giderek de artıyor, çünkü toplumumuz gittikçe daha obez ve kilolu bir hale geliyor ve sigara içme oranlarımız hala inanılmaz yüksek” dedi. Kalp damar hastalıklarının arttığına ilişkin verinin, Covid-19 enfeksiyonunun çıkmasının çok öncesine dayandığını ve en az 15 yıldır kalp krizi ve felç oranlarının gittikçe yükseldiğini gösterdiğinin altını çizen Ünlü, “İnsanlar ne yazık ki etrafında kalp krizi veya felç geçiren insanları görünce hemen aşıları suçladılar ama yüz milyonlarca insandan yapılan ve aşılılarla aşısızları karşılaştıran çalışmalar, aşıların böyle bir riski olmadığını ve hatta Covid-19’dan korudukları için kalp krizini azaltabildiklerini bile gösteriyor” değerlendirmesinde bulundu. 

‘'ÇOCUKLUK ÇAĞI AŞILARINA SIÇRADI''

Yanlış bilgiler nedeniyle Covid-19 aşılarına karşı duyulan güvensizliğin, çocukluk çağı aşılarına da sıçradığını belirten Ünlü, “Bu durum, kızamık gibi önlenebilir hastalıkların tekrar yayılmasına neden oldu. Beni bu konuda en çok endişelendiren noktalardan biri de insanların aşı yan etkileriyle ilgili korkularından faydalanmaya çalışan bazı çevrelerin, onlara bilimsel hiçbir çalışması olmayan ve hatta zararlı olabilecek tedavi önerilerinde bulunması” diye konuştu. Ünlü, şunları da kaydetti:

“Sağlık Bakanlığı’nın bu konuda hiçbir müdahalesi olmamasını hayretle izliyorum. Çünkü bu çok büyük bir halk sağlığı sorunu ve yalnızca sağlık açısından değil ekonomik açıdan da büyük bir sorun. Bu vatandaşlarımız ileride hasta olduklarında bu hem sağlık sisteminde çok büyük bir yük oluşturacak hem de dolaylı olarak üretim ve istihdam azalacak."