Karaburun'daki GES Projesi'ne tepki: Toplantıyı iptal edin!

Karaburun Yerel Fok Komitesi, Karaburun'da bulunan Yaylaköy'deki GES Projesi'ne tepki gösterdi.

"LODOS KARABURUN ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. tarafından yapılması planlanan KARABURUN RÜZGAR ENERJİ SANTRALİ YARDIMCI KAYNAK GES (99,9999 MWe/99,9999 MWp/99,9999 MWm-Toplam:118,9 ha) projesi ile ilgili olarak 12.04.2023 tarihinde  'Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu' kararı verilmişti.

Lodos A.Ş’nin mahkeme kararıyla iptal edilen GES projesi ÇED Raporu’nun 28.05.2024 tarihinde İnceleme Değerlendirme Komisyonu (İDK) toplantısı’nda ele alınacak. 

Toplantıya ilişkin Karaburun Yerel Fok Komitesi/Karaburun Sivil İnisiyatif ve Yaylaköy Muhtarlığı adına itirazlar ilgili birimlerle paylaşılmış ve Lodos Enerji’nin RES Yardımcı Kaynak GES Projesi ile ilgili olarak 28.05.2024 tarihinde gerçekleşecek olan İDK toplantısında,  İzmir 7’inci İdare Mahkemesi 2023/812 Esas, 2024/267 Karar ile verilen “ÇED İPTAL” kararı ve 04.12.2023  tarihli Keşif ve Bilirkişi İnceleme Raporunu da göz önünde bulundurarak yeni bir ÇED sürecinin başlatılmaması, ÇED dosyası’nın iade-iptal edilmesi talep edilmişti. 

Konuya ilişkin Karaburun Yerel Fok Komitesi’nden yapılan açıklamada; 

“Lodos A.Ş’nin RES Yardımcı Kaynak GES projesi’nin ÇED Raporu’nun iptaline gerekçe oluşturan  İzmir 7’inci İdare Mahkemesi’nin 04.12.2023 tarihli Bilirkişi İnceleme Raporunda,

• Lodos Enerji’nin hazırladığı nihai ÇED raporu, projenin ekosistem bütünlüğüne ve faunaya zarar vereceğini açıkça belirtmektedir.

• Proje,  Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisinde yer almaktadır,  her ne kadar proje alanı Doğal Sit içerisinde kalmasa da Karaburun'un büyük oranda sahip olduğu biyolo-ekolojik çeşitlilik sebebiyle “Kesin Korunacak Hassas Alan” olarak tescil edilmiştir,

• Son zamanlarda kurulan çok sayıda RES ile yarımadanın bütününü etkileyecek şekilde vejetasyon kaybı, su drenajının değişmesi ve toprağın ısınmasına bağlı toprak mikrobiyolojisi ile ilgili faaliyetlerin etkilenmesi gibi sonuçlar ortaya çıkacaktır, 

• Yaylaköy’de  hala işletmede olan RES tribünleri ve bunlara hibrit olarak entegre edilmesi planlanan GES panelleri alanda var olan vejetasyon kaybını artıracaktır,

• Ges santralleri çevrelerinde yoğun ışık yaratması ve atmosferik ısıl dengenin bozulmasına  neden olmaktadır. ÇED raporunda bu durumun kuşlara ve böceklere olan etkileri incelenmemiştir,

• Tozlaşma gibi üstlendikleri önemli işlevler açısından önem taşıyan gruplardan olan arılardan ÇED raporunda hiç bahsedilmemiştir, 

• Proje alanında yaşayan endemik türler için koruma eylem planının yapılmamıştır, 

• Faunistik çalışmaların farklı mevsimlerde yapılması gerekirken 2 güne sığdırılmıştır, 

• Proje alanında bulunan faunanın yuvaları ve  yaşama alanları yok olacaktır,

• Karaburun RES Projesi,  mevcut 87 türbinin 785175 m2’lik  kapladığı  alanda habitatın bozulduğunu göstermektedir yine 7 adet GES alanının 181.818 adet panel ile 118,9 ha alanı kaplayacak olması da bu kadar alanda habitatın bozulacağı veya parçalanacağını göstermektedir,

• GES projesi RES sahası içinde yapılacağı için GES+RES birlikte kümülatif etkisinin ekosistemin tamamen bozulmasına  neden olacaktır,

• Bu nedenle,  GES projesinin faaliyete geçirilmesi bölgenin faunası, hayvan ekolojisi ve ekosistem bütünlüğünü bozacaktır,

• GES panellerinin kurulması sırasında sahanın etrafının çevrilmesi, toprağın tesfiye edilmesi sebebiyle sahada bulunan ormanlık alan ve özel ağaçlandırma sahalarında bulunan zeytin ağaçlarının hepsi ölecektir,

• Yaylaköy halkının tek geçim kaynağı olan tarımsal bütünlük bozulacaktır, 

• Yaylaköylüler keçi besleyerek geçimini sağlamaktadır, ancak tesis etrafının çit ile çevrilmesi sonucu bölgede hayvancılığın yapılması mümkün olmayacaktır,

• Planlanan GES proje uygulaması  habitat kaybı, habitat parçalanması ve değişimlere sebeb olacaktır, denmektedir. 

2019 yılında heyelan olmayan Yaylaköye “Afet Kararı” çıkaran anlayış, yerel idarelerle sermayenin kurduğu hukuk dışı ilişkiler ağı, zamanında müdahele etmeyen yargı, geç gelen adalet, yerel yönetimlerin sadece izleyici rolünü üstlendiği ve hakkını savunmak yolunda yalnız bırakılan, yaşam alanını terk etmek istemeyen yurttaşların hikayesi Karaburun Yaylaköy’de yaşanan..”  denildi. 

Neler olmuştu?

Karaburun GES projesine verilen ÇED olumlu kararından sonra, Yaylaköy’lülerin Karaburun Milli Emlak’tan zeytin dikimi için kiraladığı alanın Lodos Enerji’nin GES sahasında kalması sebebiyle T.C Çevre Şehircilik İklim Değişikliği Bakanlığı’na 10.05.2023 tarihinde dava açılmıştı.

İzmir 7’inci İdare Mahkemesi 2023/812 Esas’ta görülen davada 15.09.2023 tarihinde keşif ve bilirkişi incelemesi yapıldı,  T.C  Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın proje hakkında vermiş olduğu 'ÇED olumlu' kararının yürütmesi 22.02.2024 tarihinde durduruldu. Eylül ayından Şubat 2024’e kadar geçen sürede 4 kez gerçekleşen yasa dışı kesimlerle 5000 zeytin ağacı kaybedildi. İzmir 7’inci İdare Mahkemesi 2023/812 Esas, 2024/267 Karar ile Lodos Enerji’nin GES projesi ile ilgili olarak T.C  Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca verilen “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu“ kararında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna vararak ÇED’i 15.03.2024 tarihinde iptal etti.

Ayrıca;  Konuyla ilgili, Karaburun Sulh Hukuk Mahkemesi’de Karaburun Kaymakamlığı’na karşı “ Kira sözleşmesinin revize edilmesi”, İzmir 4. Bölge İdare Mahklemesi’nde Çevre Şehircilik Bakanlığı’na karşı “revizeye onay verilmesi”, 3. Bölge İdare Mahkemesi’nde ise EPDK’ya karşı “irtifak  tahsisine “ yönelik toplam 4 dava açıldı. 

• ÇED Raporu iptal edilen Karaburun GES Projesi’nin  EPDK’ya karşı açılan açılan İzmir 3. İdare Mahkemesi 2023/171 Esas, 2024/504 Karar’ında “..irtifak hakkı tesis edilmesinde kamu yararı yoktur” kararı çıktı (27.03.2024).

• İzmir 4. İdare Mahkemesi 2023/1182 Esas, 2024/744 Karar’ında ise Çevre Şehircilik Bakanlığı’nı “..kira sözleşmesi revizesine onay vermesini ..” hukuka uygun bulmadı (08.05.2024)

Aslında Karaburun GES Projesi ile ilgili yaşananlar bununla da bitmedi.. . Zeytin dikili alan için “marjinal tarım arazisi” raporu hazırlayan  İzmir İl Tarım ve Orman Müdürlüğü kamu personeli hakkında  şikayet üzerine soruşturma başlatıldı ve 15.09.2023 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan Cumhurbaşkanlığı kararı ile İzmir İl Tarım ve Orman Müdürü görevden alındı, gerçek dışı rapor hazırlayan mühendisler, şube müdürü, il müdür yardımcısı hakkında disiplin soruşturması başlatıldı.