İzmir küçük kanal projesi!

1971’de Hamburg Steel Eslingen firmasında çalışırken firmada gündüz part time çalışan gece üniversitede şehir plancılığı eğitimi gören Stockholm doğumlu bir Türk öğrenciyle tanışmıştım.

Sağlıklı ve yaşanabilir kentler konusunda idealist düşünceleri vardı. Dünyanın en güzel kentlerinden Stockholm’ü örnek gösterirdi hep. “Bir kenttin nüfus artışını Stockholm’deki gibi kontrol altına alabilirseniz, o kenttin alt yapısını uzun yıllar bir daha ele alınma-yacak bir şekilde planlayabilirsiniz.” Diyordu.

İzmir’e döndükten bir süre sonra İzmir Belediye Meclis Üyeliğine seçilmiştim. İzmir’in efsane Belediye Başkanı Alyanak, kentin evsel ve endüstriyel pis su atıklarıyla adeta fosseptik çukuruna dönen İzmir körfezine yeniden hayat verecek Dünya Bankası destekli Büyük Kanal Projesi için büyük bir caba içindeydi.

Proje, köhnemiş alt yapısıyla çağın gerisinde kalan İzmir’in kurtuluşu olacaktı. İzmir körfezini Güzelbahçe’den Çiğli’ye kadar çapları 2.20 metrelik dev beton borularla kuşaklayan kanalizasyon sistemiyle kentin tüm pis su atıkları pompaj istasyonlarıyla arıtılmak üzere Çiğli’de kurulacak arıtma tesislerine akıtılacaktı. 

İzmir, ayağına kadar gelen bu büyük fırsatı değerlendiremedi. Adeta kendi kendine harakiri yaptı. 2000’li yıllarda Kenti yöneten siyasi irade günü kurtarmak için projeyi revize etti. Büyük Kanal Projesi, çapı 2.20 metrelik dev beton boruların yerine çapı 1.60 metre plastik borularla Küçük Kanal Projesine dönüştürüldü.

İzmirlilerin ve meslek odalarının büyük tepkisine rağmen proje küçültülerek hayata geçirildi. İlk yıllarda körfezde ve çevresindeki yerleşim alanlarında koku azalmıştı. Fakat projenin revize edilmesine karşı çıkanlar 8–10 yıl sonra öngörülerinde haklı çıktı. Körfez ve çevresindeki semtler yeniden kokmaya başladı.

Geçen ay İzmir’de ağır metan gazı kokusundan pencereleri açamayan balkonlarında rahatça oturamayan vatandaşların yaşamı zehir oldu. Bunun sorumlusu bugünkü İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı ve belediye meclis üyelerinin olmadığını bütün İzmir biliyor. Büyük Kanal Projesine revize ederek küçültenleri de. Kimse bu konuda siyasi rant uğruna boşuna nefes tüketmesin.

Ancak 2000’li yıllarda günü kurtarmak için Büyük Kanal Projesinin, Küçük Kanal Projesine dönüştürülmesinin neden olduğu ağır metan gazı kokusunu, koku giderici geçici önlemlerle çözmek yerine, çağdaş modern kentlerdeki gibi kalıcı projelerle çözmek bugünkü Büyükşehir belediye yönetimin görevidir.